برداشت یک‌جانبه از میادین مشترک نفت و گاز در پرتو حقوق بین‌الملل با تأکید بر میدان مشترک پارس جنوبی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز، دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

منابع نفت و گاز برخلاف معادن جامد که به‌آسانی و براساس خطوط مرزی تعیین‌شده بین کشورها تقسیم‌شدنی‌اند، به دلیل ویژگی سیال‌بودن، مهاجرپذیرند و با ایجاد هرگونه مسیر برون‌رفت از مخزن از آن خارج می‌شوند. با توجه به این ویژگی است که چنان‌که‌ هر دولتی در قلمرو سرزمینی خود در مناطق مرزی مبادرت به بهره‌برداری از میادین مشترک نفت و گاز کند، می‌تواند موجب حرکت سیال درجا به‌خصوص گاز در کل مخزن و سبب حرکت و مهاجرت تمام یا بخش قابل‌ملاحظه‌ای از ذخایر موجود در قلمرو سرزمینی کشور مجاور به سمت خود شود. براساس اصول و قواعد بین‌المللی دولت‌ها در برداشت بی‌ضابطه و غیرمنصفانه از میادین مشترک مسئول‌اند و نمی‌توانند به حقوق حاکمۀ دولت مجاور تعدی کنند. غرامت رعایت‌نکردن حقوق دولت‌های مجاور در میادین مشترک قابل محاسبه و حسب مورد قابل مطالبه است. حسب برخی قرائن و مدارک، در میدان مشترک پارس جنوبی به قلمرو مرزی و حقوق ایران تعدی شده و دولت قطر ضامن جبران خسارات وارده به حقوق شناخته‌شدۀ جمهوری اسلامی ایران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Bilateral extraction of common oil and gas fields considering international law with emphasizing on Parse jonoobi joint field

نویسندگان [English]

  • Tavakol Habibzadeh 1
  • Reza Agha Tehrani 2
1
2
چکیده [English]

Despite of solid minerals which are dividable between countries on the base of borders, oil and gas resources are immigrable because of their fluidity feature and by creating any way out from reservoir, they will go out. By considering this feature, if each government in its boundaries, extracts oil and gas from joint fields, it can cause fluid movements of resources ,specially gas, in all reservoir and can move all or significant portion of existed reservoir of adjacent country toward its side. On the base of internation law, governments are responsible about unfair extraction of joint fields and they can not violate the rulling right of neighbor government. Compensation of disrespect to the right of neighbor governments in joint fields, is calculatable and according to case, it can be demandable. Because of some evidence, Iran boundary and rights in joint field of Pars-e-jonoobi had been violated and Qatar government is responsible for compensating recognized rights of Islamic Republic of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Law
  • in joint fields
  • fair extraction
  • Bilateral extraction
  • oil and gas resources
  • Common heritage
  • Exclusive exploitation
تدینی، عباس (1377)، «بررسی مشکلات حقوقی حاصل از استخراج نفت در دریاها»، دیدگاه‌های حقوقی، شمارۀ 9، ص 151- 162.
دبیری، فرهاد، پورهاشمی، سیدعباس (1388). «بررسی اصول و مفاهیم حقوق بین‌الملل محیط‌زیست با نگاهی به توسعۀ پایدار»، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دورۀ یازدهم، شمارۀ 3، 215-225.
درخشان، مسعود (1389). «ملاحظات استراتژیک در تدوین سیاست‌گذاری‌های بالادستی نفت و گاز»، فصلنامۀ راهبرد، سال نوزدهم، شمارۀ 57، 109-131.
رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1386). «نگاهی به اصل استفادۀ غیرزیانبار (پایدار) از سرزمین در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست»، مجلۀ علوم محیطی، سال چهارم، شمارۀ 4، 57-74.
زینلی‌حسنوند، مهدی، ‌هاشمی، ابوالفضل، شکرالله‌زاده، سارا، فراهانی‌ماستری، ناصر (1392). «عوامل مؤثر بر مهاجرت سیال و تولید بهینه از میادین مشترک به همراه تخمین میزان گاز مهاجرت‌کرده در میدان پارس جنوبی»، ماهنامۀ اکتشاف و تولید نفت و گاز، شمارۀ 103، 44-49.
شیروی، عبدالحسین (1393). حقوق نفت و گاز، نشر میزان، چاپ اول، تهران.
حبیب‌زاده، توکل (1393). «سمینار اول رسالۀ دکتری مسئولیت ناشی از برداشت یک‌جانبۀ مبتنی بر حقوق بین‌الملل و فقه اسلامی»، مطالعۀ موردی میدان مشترک پارس جنوبی، دانشگاه امام صادق (علیه ‌السلام).
ضیایی‌بیگدلی، محمدرضا (1390). حقوق بین‌الملل عمومی، ویرایش جدید، انتشارات گنج دانش، چاپ 41، تهران.
موحد، محمدعلی (1384). درس‌هایی از داوری‌های نفتی: ملی‌کردن و غرامت، نشر کارنامه، تهران.
محبی، محسن (1385). «رویۀ داوری‌ بین‌المللی دربارۀ غرامت (دعاوی نفتی)»، مجلۀ حقوقی، نشریۀ مرکز امور حقوقی بین‌المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری، شمارۀ سی و پنجم، 9-70.
کاشانی، جواد (1387). «وضعیت حقوقی منابع نفت و گاز واقع در مرز بین کشورها»، مجلۀ حقوق بین‌المللی، شمارۀ 39،180-219.
کاشانی، جواد (1389). منابع نفت و گاز مشترک از منظر حقوق بین‌الملل، مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی، نشر شهر دانش.
کسمتی، زهرا (1386). «قواعد حقوق بین‌الملل در خصوص توسعۀ مخازن نفتی مرزی مشترک»، فصلنامۀ سیاست خارجی، سال 21، شمارۀ 2، 383-412.
ممتاز، جمشید (1376). ایران و حقوق بین‌الملل، مقالۀ نظام حقوقی منابع آب آبراه‌های بین‌المللی خاورمیانه، نشر دادگستر، تهران.
ممتاز، جمشید (1368). ایران و حقوق بین‌الملل، مقالۀ حمایت و توسعۀ محیط‌زیست دریایی خلیج‌فارس و دریای عمان، نشر دادگستر، تهران.
ربایندگانی که نفت و گاز ایران را بی‌سر و صدا می‌ربایند/ آخرین جزئیات از وضعیت تولید در میادین مشترک، خبرگزاری فارس، 10/1/94، دسترسی:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940109000214
رنجی که از میادین مشترک می‌بریم، روزنامۀ جام جم، 29/2/1393، دسترسی:
وضعیت توسعۀ 8 میدان مشترک هیدروکربوری در ایران/ بی‌نیازی ایران از درآمد نفتی با گاز پارس جنوبی، خبرگزاری فارس، 11/1/94، دسترسی:
 
-Affaire de la Fonderie de Trail ( Canada / Etats Unis ), sentence arbitrale du 11 mars 1941.
 
-Affaire du Lac Lanoux ( Espagne / France ), sentence arbitrale du 16 novembre 1957.
 
-Affaire du Détroit de Corfou (Grande Bretagne / Albanie), 9 avril 1949.
-Arrêt du projet Gabcikovo-Nagymaros (Hongrie/ Slovaquie), 25 séptembre 1997.
-ARBITRAL TRIBUNAL CONSTITUTED PURSUANT TO ARTICLE 287, AND IN ACCORDANCE WITH ANNEX VII, OF THE UNITED NATIONS CONVENTION ON THE LAW OF THE SEA IN THE MATTER OF AN ARBITRATION BETWEEN: GUYANA- AND - SURINAME, The Hague, 17 September (2007).
-Barbara Kwiatkowska,(2000),THE ERITREA/YEMEN ARBITRATION: Landmark Progress In The Acquisition Of Territorial Sovereignty and Equitable Maritime Boundary Delimitation,IBRU Boundary and Security Bulletin.
-Cantegreil .Julien (2011),The Audacity of the Texaco/Calasiatic Award: René-Jean Dupuy and the Internationalization of Foreign Investment Law, The European Journal of International Law Vol. 22 no. 2, 441-458.
-Delimitation Treaties Infobase | accessed on 28/08/2003, available in:
-John S.Lowe (2004),Oil And Gas Law In A Nutshell,Fourth Edition,George W.Hutchison Methodist University,Thomson West,p11.
-I.C.J Reports, (2005), Armed Activities on the Territory of the Congo (Congo v.Uganda), p.116.
-INTERNATIONAL COURT OF JUSTICE Pleadings, (1982), Conrinental Shelf(Libyan Arab Jamahiriyal Malta), Vol. 1
-INTERNATIONAL COURT OF JUSTICE ,(1982), APPLICATION FOR REVISION AND INTERPRETATION OF THE JUDGMENT IN THE CASE CONCERNING THE CONTINENTAL SHELF (TUNISIA/ LIBYAN ARAB JAMA HIRIYA.
-INTERNATIONAL COURT OF JUSTICE PLEADINGS,(1980), AEGEAN SEA CONTINENTAL SHELF CASE COUR(G reece v. Turkey).
-INTERNATIONAL COURT OF J USïïCE PLEADTNGS,(1968), NORTH SEA CONTINENTAL SHELF CASES  (FEDERAL REPUBLIC OF GERMANYIDENMARK; FEDERAL REPUBLTC OF GERMANYINETHERLANDS), VOLUME I.
-Kemper ,Ria,(1982),The Concept of Permanent Sovereignty and Its Impact on Mineral Contracts,in Legal and Institutional Arrangements In Minerals Development,Mining Journal Books,p.29.
-Libyan American Oil Company (LIAMCO) v The Libyan Arab Republic,(2008).
-Murase.Shinya,(2010), Shared natural resources: feasibility of future work on oil and gas, International Law Commission Sixty-second session, Geneva, 3 May-4 June and 5 July-6 August, A/CN.4/621.
 
-North Sea Continental Shelf Judgment,(1969), I.C.J. Reports, p. 3.
-Schrijver,Nico,(1997),Sovereignty over Natural Resources:Balancing Rights and Duties,CambridgeUniverSityPress,New York,p49.
-The Government of the State of Kuwait v The American Independent Oil Company (‘Kuwait v Aminoil’),(2008).
-United Nations, General Assembly(A/CN.4/621,9 March 2010), International Law Commission ,Sixty-second session, Geneva, 3 May-4 June and 5 July-6 August 2010, Shared natural resources: feasibility of future work on oil and gas, Paper prepared by Shinya Murase.
-United Nations, international law commission, Afficial records of the general assembly, seventeenth session, supplement no 9(a/5209), paras,67-69.
- United Nations, international law commission, Afficial records of the general assembly, thirteenth session, annexes, agenda item 32,document a/4045,para.92.
- United Nations, international law commission , Afficial records of the general assembly, seventh session, supplement no 3.
- United Nations, international law commission , Afficial records of the general assembly, twenty first session, 29-30
- United Nations, international law commission , Afficial records of the general assembly, twenty first session, 49-60
- United Nations, international law commission , Afficial records of the general assembly, twenty eighth session, 52-53
- United Nations, international law commission , Afficial records of the general assembly, twenty ninth session, 50-55
-United Nations Convention on the Law of the Sea, available in:
- United Nations, international law commission , Draft articles on the Law of Transboundary Aquifers,(2008).
 
-United Nations, international law commission , SHARED NATURAL RESOURCES, available in:
- United Nations, international law commission , Afficial records of the general assembly, twenty-eighth session, supplement no 25(a/9025), paras,48-49.
- UNGA/Res/2158(XXI) 25 November (1966), available in: http://www.un.org/documents/ga/res/21/ares21.htm
-Vienna Convention on Succession of States in respect of Treaties,(1978).
-The Energy Charter Treaty ,Official Journal of the European Communities,No L 380/24,(1994).