آسیب‌شناسی قوانین ایران در قبال صیانت و حفظ منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی گروه حقوق دانشکدۀ حقوق و الهیات دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

وجود بحران آب در کشورمان یک واقعیت است. قانون‌گذار از سال 1285 به این موضوع پی برده و در جهت استفادۀ بهینه از منابع آبی کشور و مبارزه با بحران آب در چندین مرحله اقدام به قانون‌گذاری کرده است. برخی از این قوانین مانند قانون حفظ و حراست منابع آب‌های زیرزمینی 1345 به نحو مطلوبی از منابع آب کشور صیانت می‌کند، برعکس برخی قوانین دیگر مانند قانون توزیع عادلانۀ آب 1361 نه‌تنها از منابع آب صیانت نمی‌کند، بلکه برخی از مقررات آن، به‌ویژه ضمانت اجراهای کیفری آن به دلیل ناکارآمدی زمینۀ آسیب به منابع آبی کشور را فراهم می‌آورد. فقدان قوانین کارآمد و ضمانت‌ اجراهای کیفری مؤثر سبب شده است که عملاً افراد با استفادۀ غیرمجاز از آب‌های کشور و حفر چاه‌های غیرمجاز به منابع آبی کشور تعرض کنند. بی‌تردید صیانت از منابع آبی کشور نیاز فوری به اصلاح قوانین موجود و وضع ضمانت اجراهای کیفری مؤثر دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critical Study of Laws Relating to the Safeguarding of Surface Water and Groundwater

نویسنده [English]

  • Mahmood Rooholamini
Faculty Member of Faculty (Professor) of Law and Theology of Shahid Bahonar University of Kerman-Iran
چکیده [English]

The water crisis in Iran is a reality. The Iranian legislator, with a view to an effective fight against this phenomenon, has passed several laws in this area. Some laws are effective in this regard and compatible with this goal, such as the 1345 Law on the Protection of Groundwater Sources. However, other laws are not only ineffective but also undermine this goal, such as the Law on the Equitable Distribution of Water of 1361. It should be noted that some articles of this law undermine the safeguarding of groundwater. In particular, the penal sanctions provided for by this law are not severe enough and therefore they are not effective. As a consequence of the inefficiency of these sections, the provisions of the Law of 1361 are not respected. For this reason the law of 1361 needs modification and especially the penalties envisaged by this law must be replaced by the more severe provisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water Crisis
  • illegal wells
  • surface water
  • Groundwater
  • underground aquifers
احسانی، کاوه (1379). «بحران آب، بحران آب آبادان»، مجلۀ میان‌‌رشته‌ای گفتگو، شمارۀ 27.
اسماعیل‌نژاد، مرتضی؛ طاووسی، تقی و اسکندری ثانی، محمد (1393). «بحران آب و ضرورت تغییر الگوی کشت در مناطق خشک (مطالعۀ موردی: دشت جنوبی بردسکن)»، کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، شمارۀ 3.
بابایی، محمدعلی؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر و نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1388). «جرایم مانع (جرایم بازدارنده)»، مجلۀ مدرس علوم انسانی، شمارۀ 37.
بهره‌مند، حمید و رستمی، سینا (1395). «تحلیل کارایی سیاست کیفری ایران در قبال جرایم مرتبط با آب»، مجلۀ مطالعات حقوق انرژی، دورۀ 2، شمارۀ 2.
جعفری‌ندوشن، علی‌اکبر (1395). «تعادل‌بخشی منابع آب در پرتو تعدیل مالکیت خصوصی حق بهره‌برداری»، مجلۀ مطالعات حقوق انرژی، دورۀ 2، شمارۀ 1.
جوان، جعفر و فال‌سلیمان، محمود (1387). «بحران آب و لزوم توجه به بهره‌وری آب کشاورزی در نواحی خشک (مطالعۀ موردی: دشت بیرجند)»، مجلۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 11.
حافظ‌نیا، محمد و نیکبخت، مهدی (1381). «آب و تنش‌های اجتماعی»، مجلۀ تحقیقات جغرافیای، شمارۀ 65 و 66.
حسینی، سیدحسین و جهان‌دیده، زهیر (1395). «چالش‌های حمایت‌های کیفری از قنوات (مطالعۀ موردی: قنات قصبۀ گناباد)»، مجلۀ مطالعات حقوق انرژی، دورۀ 2، شمارۀ 2.
خالقی، ابوالفتح و رشنوادی، حجت‌الله (1392). «سیاست تقنینی کیفری ‌ایران در صیانت از منابع آب با عنایت به اسناد بین‌المللی»، پژوهش‌نامۀ حقوق کیفری، شمارۀ 3.
رضایی، پرویز (1385). «بحران آب در استان گیلان و راهکارهای مقابله با آن»، مجلۀ چشم‌انداز جغرافیایی، شمارۀ 3.
فرج‌زادۀ اصل، منوچهر و حسینی، آمنه‌بیگم (1386). «تجلیل بحران آب دشت نیشابور»، مجلۀ مدرس علوم انسانی، شمارۀ 53.
کلیوار، هلن (1380). «روان‌شناسی پیشگیری از ارتکاب جرم»، مترجمان اکبر استرکی و تورج ریحانی، مجلۀ دانش انتظامی، شمارۀ 8.
محمدی‌دینانی، منصور و مهرابی بشرآبادی، حسین (1379). «بررسی اقتصادی تبدیل آبیاری غرقابی به آبیاری تحت‌فشار در نخلستان‌های منطقۀ بم»، مجلۀ اقتصاد کشاورزی و توسعه، شمارۀ 31.
مختاری‌هشی، حسین (1392). «هیدروپلیتیک ایران؛ جغرافیای بحران آب در افق سال 1404»، مجلۀ جغرافیا، ژئوپلیتیک، شمارۀ 31.
نایب‌پور، محمد؛ ویسیان، محمد؛ اصغری، آزاد و محمدی حمیدی، سمیه (1393). «نقش پلیس در احساس امنیت اجتماعی پایدار»، پژوهش‌نامۀ جغرافیای انتظامی، شمارۀ 8.
نصرآبادی، اسماعیل (1394). «شواهد زیست‌محیطی بحران آب ایران و برخی راه‌حل‌ها»، مجلۀ راهبرد اجتماعی-فرهنگی، شمارۀ 15.