رفتارهای ضدّ رقابتی شرکت‏های نفتی خارجی در مرحلۀ مناقصات قراردادهای آی.پی.سی و ضمانت ‏اجراهای قواعد رقابت در قبال آن

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‏ علمی پژوهشگاه ‏صنعت ‏نفت، استادیار مدعو دانشکدۀ ‏حقوق دانشگاه شهید بهشتی، مشاور حقوقی وزیر نفت، و عضو سابق هیئت ‏مدیرۀ شرکت ‏ملی ‏نفت ‏ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق نفت ‏و گاز دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

حضور شرکت‏‏های نفتی خارجی در مناقصات قراردادهای آی.پی.سی. موضوع تصویب‏نامۀ‏ «شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت‏وگاز»، منوط به عقد قرارداد مشارکت با شرکت‏های اکتشاف‏ و تولید ایرانی دارای صلاحیت است. با وجود این، برگزیدن شریک ایرانی توسط شرکت‏‏های ‏خارجی مشمول ضابطه‏ای رقابتی نیست. از سوی ‏دیگر، با توجه به ناتوانی فنی و مالی شرکت‏های ‏ایرانی برای ورود مستقل به پروژه‏های بزرگ نفتی موضوع تصویب‏نامه، در وضعیت فعلی، شرکت‏‏های‏ ایرانی در عمل جز از مجرای مشارکت با شرکت‏‏های خارجی، راهی برای ورود به مناقصات این‏گونه پروژه‏ها ندارند. در این ‏میان، به‏سبب تحریم‏های جاری، از تعداد شرکت‏‏های ‏خارجی علاقه­مند به حضور در مناقصات میادین نفتی ایران کاسته‏ شده و بیم سوءاستفاده از موقعیت مسلط یا تبانی آنها در روند مناقصات دوچندان است. مقالۀ پیش رو، بر آن است تا با رویکردی تحلیلی، رفتارهای ضدّ رقابتی شرکت‏‏های‏ خارجی را در قبال شرکت‏های ‏ایرانی (در مرحلۀ تشکیل مشارکت برای ورود به مناقصات) و شرکت ‏ملی ‏نفت ‏ایران (در جریان ورود به مناقصات) بررسی نموده و ضمانت ‏اجراهای قواعد رقابت را در قبال این‏ رفتارها تبیین کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Anti-Competitive Conducts of Foreign Oil Companies at the IPC Tender Stage and Competition Law Sanctions in this Regard

نویسندگان [English]

  • Seyyed Asghar Hendi 1
  • Zahra Darvish 2
1 Academic Personnel at Research Institute of Petroleum Industry, Visiting Assistant Professor at Shahid Beheshti University's Faculty of Law, Petroleum Minister's Legal Consultant, and Former Board Member of National Iranian Oil Company
2 Ph.D. Student, Oil and Gas Law at Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Foreign oil companies' entry into IPC tenders has been made subject to conclusion of JVs with qualified Iranian E&P companies. However, the law does not require FOCs to select their IEPC by means of competitive methods. Moreover, as IEPCs do not possess the required abilities to independently enter major petroleum projects, it is inevitable for them to engage in JVs with FOCs. Meanwhile, due to sanctions imposed on Iran, the number of FOCs willing to enter the IPC tenders has decreased, and so there is a higher chance of abuse of dominance or collusion practiced by these FOCs during the course of IPC tenders. This essay serves as an endeavor to demonstrate the anti-competitive conducts likely to be pursued by FOCs against IEPCs (in the course of entering the JV) and against NIOC (in the tender process), and to clarify the competition law sanctions applicable to FOCs in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anti-competitive Conducts of Foreign Oil Companies
  • Tender Stage
  • Act on Implementation of the General Policies Pertaining to Principle 44 of the Constitution
  • IPC contracts
  • Cabinet’s Directive on the General Terms
  • Structure and Model of Upstream Oil and Gas Contracts
  • Competition Law Sanctions Applicable to Foreign Companies
الف) فارسی
1) کتاب‏ها
1. حسینی، مینا (1396). حقوق ‏رقابت - در آیینۀ ساختار و تصمیمات شورای‏ رقابت. چاپ اول، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
2. غفاری فارسانی، بهنام (1393). حقوق ‏رقابت و ضمانت ‏اجراهای مدنی آن. چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
2) مقاله­ها
3. باقری، محمود؛ فلاح‏زاده، علی‏محمد (1388). «مبانی حقوق عمومی حقوق ‏رقابت (با نگاهی به قانون اساسی جمهوری‏ اسلامی ایران)». فصلنامۀ حقوق، دورۀ 39، شمارۀ 3، [ارجاع غیرمستقیم]، ص 63‏ - ‏81.
4. رهبری، ابراهیم (1394). «جایگاه و اعتبار توافق عدم ‏رقابت: مطالعۀ تطبیقی در حقوق امریکا، اتحادیۀ ‏اروپا و ایران». مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ هفتم، شمارۀ 4، ص. 89‏ - ‏116.
5. طباطبایی‏نژاد، سیدمحمد (1395). «اعمال فراسرزمینی مقررات انتظامی: بررسی موردی اعمال مقررات حقوق ‏رقابت با نگاهی به قانون اجرای سیاست‏های اصل 44 قانون اساسی». مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ هشتم، شمارۀ 2، ص 115 - 146.
6. غمامی، سید محمدمهدی؛ اسماعیلی، محسن (1389). «مطالعۀ تطبیقی نظام حقوقی رقابت در ایران و فرانسه». پژوهش‏نامۀ حقوق اسلامی، سال یازدهم، شمارۀ 2، پاییز و زمستان، ص 153‏ - ‏188.
7. قربان‏زاده، محمدباقر (1393). «بررسی جرم در معاملات دولتی و تبانی در آن». پیام آموزش، شمارۀ 24، ص 34‏ - ‏47.
8. منتی‏نژاد، صادق (1386). «شیوه‏ها و زمینه‏های تبانی در معاملات دولتی». مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ جدید، شمارۀ 61، ص 47‏ - ‏62.
3) سایر
9. پورتال رسمی وزارت نفت، «شیوه­نامۀ نحوۀ تعیین صلاحیت شرکت‌های اکتشاف، توسعه و تولید از میدان­های نفت‏ و گاز»، ابلاغی 05/09/1394 وزیر نفت، تاریخ بازیابی 05/05/1397، به ‏نشانی اینترنتی: http://www.mop.ir/portal/Home/
10. پورتال شرکت ‏ملی ‏نفت ‏ایران، «شش شرکت به مجموعۀ شرکت‌های ایرانی اکتشاف ‏و تولید افزوده ‏شد»، تاریخ انتشار 21/05/1396، شمارۀ خبر 2367/2، تاریخ بازیابی 02/02/1397، به ‏نشانی اینترنتی:http://www.nioc.ir/Portal/Home/
11. خبرگزاری ایسنا، «افزایش تعداد شرکت‌های بین‌المللی صاحب صلاحیت در لیست شرکت ‏ملی ‏نفت»، شمارۀ خبر 96050201140، تاریخ انتشار 02/05/1396، تاریخ بازیابی 02/02/1397، به ‏نشانی اینترنتی: https://www.isna.ir/news/96050201140/
12. غنی‏نژاد، موسی، «تسهیل رقابت یا تهدید رقابت»، سایت روزنامۀ دنیای اقتصاد، شمارۀ 1844، شمارۀ خبر ۵۷۱۶۲۴، تاریخ انتشار 09/06/1388.
13. قانون اجرای سیاست‏های کلی اصل 44 قانون اساسی مصوب 1387 با اصلاحات بعدی.
14. قانون مجازات‏اسلامی، مصوب 1392.
15. قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی، مصوب 1348.
16. قانون ‏مدنی، مصوب 1307.
17. قانون وظایف و اختیارات وزارت ‏نفت، مصوب 1393.
ب) انگلیسی
1) قوانین و مقررات
18. Official Journal of the European Union, "Ancillary Restraints Notice" (56/03), 2005.
19. Sherman Act, 1890.
20. Treaty on the Functioning of the European Union, 2009.
2) کتاب‏ها
21. Broder, Douglas, (2010), U.S. Antitrust Law and Enforcement– A Practice Introduction, 2nd ed., Oxford University Press.
22. de Hautecloque, Adrian, Jones, Christopher, et al., (2016), EU Energy Law- Volume II: EU Competition Law and Energy Markets, 4th ed., Claeys & Castels.
23. OECD Policy Roundtables, (2010), Information Exchanges Between Competitors under Competition Law, OECD.
3) مقاله­ها
24. Newman, Michael, Crase, Shane, (2007), "The Rule of Reason in Drafting Non-compete Agreements", Labor and Employment Corner, The Federal Lawyer.
25. OECD, (2009), "Guidelines for Fighting Bid Rigging in Public Procurement", OECD.
26. Ortega Gonzalez, Angela, (2012), "Object Analysis in Information Exchange among Competitors", Global Antitrust Review.
27. Ruiz Calzado, Javier et al., (2014), "Energy and Restrictive Practices: An Overview of EU and National Case Law", No.7045, E-Competitions, National Competition Laws Bulletin.
4) منابع اینترنتی
28. Beggs, Danielle, Tennant, David, (2014), "Competition law restraints in the UK oil and gas industry", Dentons, accessed: 20/04/2018, available at:
https://www.dentons.com/en/insights/alerts/2014/october/14/competition-law-restraints-in-the-uk-oil-and-gas-industry

29. Jones Day, (2012), "US v. Gunnison: Antitrust Risk in Oil & Gas Joint Bidding and Other Collaborations", accessed: 18/04/2018, available at:

https://www.jonesday.com/us-v-gunnison-antitrust-risk-in-oil--gas-joint-bidding-and-other-collaborations-11-01-2012/

30. Mayor Brown, (2016), "US Antitrust Considerations in Oil and Gas Joint Bidding and Area of Mutual Interest Arrangements", Legal Update, accessed: 21/04/2018, available at:
https://www.mayerbrown.com/us-antitrust-considerations-in-oil-and-gas-joint-bidding-and-area-of-mutual-interest-arrangements-03-08-2016/

31. Norton Rose Fulbright, (2014), “It’s Criminal! The Criminalization of Antitrust Continues Across the World”, Lexology, accessed: 20/06/2018, available at: https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=4ec996cd-ca8f-47ff-b80f-2c0b4539cc53

5) پرونده‏ها
32. All Stainless/Colby, 364Mass.773,308.N.E.2d.481, (1974).
33. BP/Mobil, Commission Decision, IV/M.727, (1996).
34. Lufthansa/Menzies/LGS/JV, Commission Decision, COMP/M.1913, (2000).
35. Northern Pacific/U.S.,356U.S.1, (1958).
36. Perceptron/Sensor Adaptive, 221.F.3d.913, 6th Cir., (2000).
37. Remia et al./Commission, European Court of Justice, Case 42/84, ECR2545 (1985)
38. Siemens/Areva, Commission Decision, COMP/39.736 (2012).
39. U.S./SG Interests I, Ltd., Gunnison Energy Corp., et al., COMP&MEM, 12-CV-0395 (D.Colo.), (2012 & 2013).