منافع و اهداف کشورهای دارای منابع نفتی و شرکت‌های بین‌المللی نفتی در انعقاد قراردادهای نفت و گاز

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه اقتصاد دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشجوی دکتری گروه اقتصاد دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مقالۀ پیش رو، به منظور شناسایی اهداف و منافع کشورهای نفتی، به ویژه ایران، در انعقاد قراردادهای حوزه‌های اکتشاف، توسعه، استخراج و تولید نفت و گاز با شرکت‌های بین‌المللی در مقابل اهداف و منافع آن‌ها، سامان یافته است. این پژوهش، از دو روش اسنادی و کتابخانه‌ای و نیز پیمایشی با مصاحبۀ ساختاریافته با نخبگان انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد اهداف و منافع دو طرف قرارداد بسیار گوناگون است. این اهداف و منافع برای کشور میزبان، حوزۀ درآمدها و هزینه‌ها، فناوری، اقتصاد داخلی، بهره‌برداری فنی، اقتصادی و صیانتی از مخازن و نیز کسب اطلاعات را دربر می‌گیرد. در مقابل، اهداف و منافع شرکت‌ها، حوزۀ درآمدها و هزینه‌ها، فناوری، اقتصاد کشور مادر، حفظ انحصارات و نیز اطلاعات را شامل می‌شود. بنابراین، لازم است راهبردهای مناسب برای رسیدن به اهداف و منافع در تنظیم و تدوین قراردادهای نفتی نیز در طول مذاکرات مورد توجه قرار گیرد که نوشتار حاضر در این باره پیشنهادهایی را ارائه داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE OBJECTIVES AND INTERESTS OF OIL COUNTRIES & INTERNATIONAL OIL COMPANIES IN OIL CONTRACTS

نویسندگان [English]

  • Mostafa Salimifar 1
  • Taghi Ebrahimi Salari 2
  • Seyed Mohamad Moosa Motalebi 3
1 Professor, Department of Economics, Economics and Administrative Sciences, Ferdowsi University of Mashhad
2 Assistant Professor Department of Economics Faculty of Economics and Administrative Sciences Ferdowsi University Of Mashhad (FUM)
3 Ph.D. Student, Department of Economics, Economics and Administrative Sciences, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

This paper aims to identify the objectives and interests of oil countries (especially Iran), international oil companies in oil and gas contracts. The methods is documentation and structured interview with the specialists. The conclusion shows that the objectives and interests of the two parties are very diverse. For the host country, these objectives and benefits include revenues and costs, technology, the domestic economy, and technical, economic, and financial exploitation of reservoirs, as well as information. The objectives and interests of companies are included revenues and costs, technology, the economy of the motherland, the preservation of monopolies, and information. Therefore, it is necessary to consider the appropriate strategies for reaching the objectives and benefits in setting up oil contracts, especially during negotiations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oil Contract
  • Contract Benefits
  • Contract Objectives
  • Conflict of Interest
الف) فارسی
1. ابراهیمی، سید نصرالله؛ خوش‌چهره، فاطمه (1394). «استفاده، انتقال و توسعۀ فناوری در صنایع بالادستی نفت و گاز ایران». فصلنامۀ حقوق پزشکی، ویژه‌نامۀ حقوق مالکیت فکری، ص ؟- ؟.
2. _____ (1397). «طرح توسعۀ استفادۀ حداکثری از الزام سهم داخل و فرصت‌ها و چالش‌های ناشی از آن در صنعت نفت و گاز». دوفصلنامۀ حقوق انرژی، پاییز و زمستان، شمارۀ 2، ص 267-292.
3. ابراهیمی، سید نصرالله؛ شیریجیان، محمد (1393). «قراردادهای بالادستی نفت و گاز نظام جمهوری اسلامی ایران و تبیین دلالت‌های قانونی و الزامات قراردادهای جدید». فصلنامۀ اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شمارۀ 10، ص 1- 39.
4. ابوالمعالی، خدیجه (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل، چاپ اول، تهران: انتشارات علم.
5. اخوان، مهدی (1393). «قرارداد بیع متقابل توسعۀ فازهای 2 و 3 میدان گازی پارس جنوبی از منظر قراردادهای ناقص». پژوهشنامۀ اقتصاد انرژی ایران (اقتصاد محیط زیست و انرژی)، سال چهارم، زمستان، شمارۀ 13، ص 1-32.
6. بهادری، شیرکو (1395). «شرایط درست و نادرست استفاده از قراردادهای نفتی جدید ایران از منظر ارزیابی طرح‌های اقتصادی». ماهنامۀ علمی- ترویجی اکتشاف و تولید نفت و گاز، شمارۀ 133، ص 26-32.
7. تاش، حسن (1385). «قراردادهای نفتی و عدم تقارن اطلاعات». مجلۀ اقتصاد انرژی، شمارۀ 87، ص 2-4.
8. حسینی سید محمد (1394). «پاسخ به ابهامات قراردادها». گزارش رئیس کمیتۀ بازنگری قراردادهای نفتی، گزارش شرکت ملی نفت ایران، به آدرس: http//:www.nioc.ir
9. داوسون، کاترین (1390). روش‌های کاربردی تحقیق، ترجمۀ مجیدرضا داوری، جمشید امانی و مصطفی قاضی‌زاده، تهران: انتشارات هرمس.
10. درخشان، مسعود؛ تکلیف، عاطفه (1394). «انتقال و توسعۀ فناوری در بخش فناوری در بخش بالاسری صنعت نفت ایران؛ ملاحظاتی در مفاهیم، الزامات، چالش‌ها و راهکارها». پژوهشنامۀ اقتصاد انرژی ایران، شمارۀ 14، ص 33-88.
11. طاهری‌فرد، علی؛ صاحب هنر، حامد (1395). «مقایسۀ قراردادهای IPC با قراردادهای بیع متقابل». گزارش پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 15059.
12. عامری، فیصل (1380). «سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و نقش آن در انتقال تکنولوژی به کشورهای رشدیابنده». فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، دورۀ 3، شمارۀ 5، ص 36-66.
13. عزیزی، مجتبی؛ صبحیه، محمدحسین؛بمانیان، محمدرضا (؟). «جایگاه و اهمیت مدیریت انتقال فناوری در صنعت نفت کشور (رویکرد مفهومی و طرح مسئله)». فصلنامۀ مدیریت پروژه، شمارۀ 6، ص14-23.
14. علیدوستی، ناصر (1385). «جنبه‌های حقوقی- امنیتی قراردادهای بیع متقابل». فصلنامۀ مطالعات حقوقی، شمارۀ 33، ص 543-578.
15. عمادی محمدعلی (1394). «همکاری‌های بین‌المللی، راهکار انتقال و توسعۀ فناوری». گزارش رئیس پژوهشکدۀ ازدیاد برداشت شرکت ملی نفت ایران، گزارش شرکت ملی نفت ایران، به آدرس: http//:www.nioc.ir
16. محمدی، تیمور؛ مؤمنی، فرشاد؛ کاظمی نجف‌آبادی، عباس؛ بهادری، شیرکو (1395). «تأثیر قراردادهای نفتی بر روند تولید نفت در ایران». مطالعات اقتصاد انرژی، شمارۀ 50، ص 35-52.
17. محمدی، سیده مریم؛ منطقی، منوچهر؛ محمدی، زهرا؛ شاسبی‌نیا، ندا (1395). «تحلیل فرایند انتقال تکنولوژی در قراردادهای نفتی ایران؛ مطالعۀ موردی تحلیل مدل جدید (IPC)». مطالعات اقتصاد انرژی، شمارۀ 54، ص 133-172.
18. مقدم، محمدرضا؛ شکوهی، محمدرضا؛ مرادی، مسلم (1396). «تبیین شاخص‌های مدل مالی؛ هم‌سو با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران». ماهنامۀ علمی - ترویجی اکتشاف و تولید نفت و گاز، شمارۀ 150، ص 25-32.
19. مقدم، محمدرضا؛ بغزیان، آلبرت (1390). «مدل اصلاح الگوی مصرف منابع مالی با استفاده از مفهوم پورتفولیو: مورد کاربردی شرکت ملی نفت ایران». مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، سال سوم، شمارۀ 3، ص 65-84.
20. مقدم، محمدرضا؛ مزرعتی، محمد (1385). «مدل‌سازی و تحلیل قراردادهای بیع متقابل و ارائۀ مدل بهینه‌سازی قرارداد در ایران». مجلۀ تحقیقات اقتصادی، شمارۀ 76، ص157-182.
21. منطقی، علی؛ منطقی، منوچهر؛ طباطباییان، سید حبیب‌الله (1393). «یکپارچه‌سازی (CoPS) سیستم‌ها؛ یک توانمندی کلیدی در حوزۀ سیستم‌ها و محصولات پیچیده (IRAMOT)». چهارمین کنفرانس بین‌المللی و هشتمین کنفرانس ملی مدیریت فناوری.
22. هندی، سید صالح؛ مطهری، سید مهدیا (1395). «نقش انتقال فناوری در قراردادهای IPC از منظر اقتصاد مقاومتی». ماهنامۀ علمی- ترویجی اکتشاف و تولید، شمارۀ 135، ص 25-29.
ب) خارجی
23. Boykett Tim, Peirano Marta, Boria Simone, Kelley Heather, Schimana Elisabeth, Dekrout Andreas. OReilly Rachel (2012). Oil Contracts: How to Read and Understand a Petroleum Contract: TimesUp Press.
24. Bunter, Mike, (2008). The Iranian Buy-Back Agreement. available at: https://www.ogel.org
25. Daniel, P., Goldsworthy, B., Maliszewski, W., Puyo, D. M., & Watson, A (2010). Evaluating fiscal regimes for resource projects: An example from oil development. In IMF Conference on Taxing Natural Resources.
26. Ghandi, Lin (2014). oil and gas service contracts around the world: A Review.Dovis: Institute of transportation studies (ITS) at the University of Colifornia, from http://www.des.ucdavis.edu/faculty/lin/service_contracts_review_paper.pdf
27. Gray, L. C (1914). “Rent under the assumption of exhaustibility”. The Quarterly Journal of Economics, 28(3), 466-489.
28. Lei Zhu, ZhongXiang Zhang, Ying Fan (2015). “Overseas oil investment projects under uncertainty: How to make informed decisions?”.  Journal of Policy Modeling, Vol. 37, Issue 5, September–October 2015, PP 742-762.
29. Johnston, Daniel (2003). International exploration economics, risks and contract analysis. Oklahoma, USA: PennWell Corporation.
30. Johnston, D., & Johnston, D (2015). Fundamental petroleum fiscal considerations. Retrieved from oxford institute for energy studies:
31. Rouzaut Nadine Bret- and Favennec Jean-Pierre (2011). “oil an; Gas, exploration & production, Reserves, costs and contracts”. ditions Technip, ppp 177.
32. Yang Liu (2015). Buy-back and Revenue-Sharing Contracts.in Global Supply Chain Journal of Industrial Engineering and Management JIEM, 2015 – 8(4): 447-xx – Online ISSN: 2013-0953 – Print ISSN: 2013-8423 http://dx.doi.org/10.3926/jiem.1391
33. Tordo, Silvana, Michael Warner, Osmel E. Manzano, and Yahya Anouti (2013). Local Content Policies in the Oil and Gas Sector. World Bank Study. Washington, DC: World Bank doi: 10.1596/978-0-8213-9931-6. License: Creative Commons Attribution CC BY 3.0.