جایگاه حقوق بشر در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق بین‌الملل عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

2 استادیار گروه حقوق بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

3 استادیار حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کاربرد اتم را در راستای صلح، سلامت و سعادت بشر هدف‌گذاری کرده و دارای سه مأموریت در زمینۀ پادمان، ایمنی و علوم و فنون هسته‌ای است. در زمینۀ پادمان و ایمنی که از ماهیت سلبی برخوردارند، اگر از طرف آژانس تعللی رخ دهد، حقوقی همچون حق بر حیات، حق بر سلامتی و حق بر محیط زیست نقض می‌گردد. افزون بر آن‌که، در خصوص علم و فناوری و به خدمت گرفتن اتم برای صلح که از ماهیت ایجابی برخوردارند، نیازمند اقدامات آژانس در جهت تحقق حقوق بشر هستیم. با توجه به اینکه حقوق بشر بایستی همواره به‌عنوان نقطۀ عزیمت فعالیت‌های سازمان‌های بین‌المللی در راستای توسعۀ تدریجی حقوق بین‌الملل باشد، عملکرد آژانس از تعارض رویکرد هنجاری و عملی آن در قبال حقوق بشر حکایت دارد. اگرچه اهداف توسعۀ هزاره در کانون توجه آژانس قرار دارد، به دلایل متعدد، ازجمله ناباوری کشورهای توسعه‌یافته به مقولۀ حق بر توسعه و نیز بی‌توجهی خود آژانس به اصولی همچون اصل برابری، اصل عدم تبعیض و نبود سازوکاری جهت الزام کشورهای هسته‌ای مبنی بر تعهد انتقال دانش هسته‌ای به کشورهای درحال توسعه، باعث شده است که در دو حوزۀ مأموریت پادمانی و ترویج علوم و فنون صلح‌آمیز هسته‌ای، چندان کامیاب نباشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

HUMAN RIGHTS AT THE INTERNATIONAL ATOMIC ENERGY AGENCY

نویسندگان [English]

  • Bahram Pashmi 1
  • Peyman Boloori 2
  • Hojjat Salimi Turkamani 3
1 Ph.D. in Public International Law, Department of law, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
2 Assistant Professor of International Law, Department of law, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
3 Assistant Professor in International Law at Azarbaijan Shahid Madani University
چکیده [English]

The International Atomic Energy Agency (IAEA) has targeted the use of the atom for peace and human well-being and has three missions in the field of safeguards, safety and nuclear science and technology. In the area of safeguard and security, which are the missions of a negative nature, if the Agency fails to meet its commitments, the rights such as the right to life, the right to health and the right to the environment will be violated; moreover, in the fields of science and technology and the use of atomic energy for peace, which are the missions of a positive nature, the Agency is required to take actions to realize human rights. Given that human rights must always be the starting point for the activities of international organizations for the gradual development of international law, the Agency's performance demonstrates the conflict between its normative and practical approaches to human rights. Although the Millennium Development Goals are at the center of the Agency's attention, for a number of reasons including the disbelief of the developed countries on the right to development, and the Agency's own disregard for some principles, such as the principles of equality and non-discrimination, as well as the lack of a mechanism to oblige the nuclear states to fulfil their commitment of transferring nuclear knowledge to the developing countries, has made the Agency less successful in the two areas of safeguards and the promotion of peaceful nuclear science and techniques.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principle of Equality
  • Non-Discrimination Principle
  • Nuclear Safety
  • Safeguards
  • Right to Peace
  • Right to Development
  • Right to Healthy Environment

مراجع

الف) فارسی
1. ابراهیم‌گل، علیرضا (1387). «تحولات حفظ صلح در سازمان ملل متحد: حفظ صلح، ایجاد صلح، تحکیم صلح». فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، دورۀ11، شمارۀ 47، ص 257- 225.
2. ابراهیمی، نصرالله (1392). «رشتۀ حقوق انرژی در ایران؛ فرصت‌ها و چالش‌ها: طرح و بررسی یک پیشنهاد». در کتاب: حقوق انرژی نخستین همایش ملی، به اهتمام الهام امین‌زاده، چاپ دوم، تهران، نشر دادگستر.
3. احمدی، سید محمدصادق؛ بدیسار، سید ناصرالدین (1395). «حق بر آب در نظام بین‌المللی حقوق بشر». دوفصلنامۀ حقوق محیط زیست، سال اول، شمارۀ 2، پاییز و زمستان، ص 50- 38.
4. بیگ‌زاده، ابراهیم (1391). حقوق سازمان‌های بین‌المللی. چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.
5. جلالی، محمود (1383). «حقوق بین‌الملل انرژی هسته‌ای و وضعیت ایران». اندیشه‌های حقوقی، سال دوم، شمارۀ 7، ص 102- 75.
6. حسینی، منصوره (1381). «تدابیر بین‌المللی حفاظت از محیط زیست در قبال آلودگی اتمی». فصلنامۀ ندای صادق، شمارۀ 25، ص 133- 111.
7. داداشی، آزاده (1395). حقوق اطلاع‌رسانی هسته‌ای. چاپ اول، تهران، انتشارات خرسندی.
8. رضایی، صالح (1388). «نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توسعه و اجرای حقوق بین‌الملل». فصلنامۀ راهبرد، سال هجدهم، شمارۀ 50، ص 164- 149.
9. سادات‌میدانی، حسین (1395). «اختلافات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ایران در پروندۀ هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین‌الملل». مجلۀ حقوقی بین‌المللی، شمارۀ 54، ص 256- 219.
10. ساعد، نادر (1386). «حاکمیت دولت‌ها و سازوکارهای بین‌المللی بازرسی در امور خلع سلاح». پژوهشنامۀ روابط بین‌الملل، شمارۀ ویژه، ص 49- 11.
11. سرتیپی، حسین و همکاران (1392). حقوق امنیت هسته‌ای (بررسی رویکرد نظام عدم اشاعۀ هسته‌ای). چاپ اول، تهران، نشر میزان.
12. شریفی طرازکوهی، حسین؛ فاطمی‌نژاد، سید صلاح‌الدین (1395). «سازمان جهانی تجارت و حقوق بشر». مجلۀ مطالعات حقوقی (دانشگاه شیراز)، دورۀ هشتم، شمارۀ 4، ص 135- 103.
13. طلایی، فرهاد؛ پورسعید، فرزانه (1392). «بررسی تأثیر متقابل حقوق بشر و صلح بر یکدیگر». فصلنامۀ حقوق بشر، سال هشتم، شمارۀ 1 و 2 (پیاپی 15 و 16)، ص 122- 85.
14. طلایی، فرهاد؛ رزم‌خواه، علی (1392). «تعهدات دولت ها در قبال حق بر غذا با توجه به ماده یازدهم میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی». فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، سال 43، شمارۀ 2، ص 134- 119.
15. طلایی، فرهاد؛ حیدری، الهام (1394). «نقش سازمان‌های بین‌المللی دارای صلاحیت جهانی در مقابله با آلودگی زیست‌محیطی ناشی از پسماندها». مجلۀ مطالعات حقوقی (دانشگاه شیراز)، دورۀ هفتم، شمارۀ 2، ص171- 123.
16. عباسی، محمود؛ دهقانی، غزاله؛ رضایی، راحله (1394). «الزامات حقوقی اسناد بین‌المللی در قبال بهداشت و سلامت عمومی و چالش‌های فراروی آن». مجلۀ علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، دورۀ 33، شمارۀ 2، ص 146- 138.
17. عسگری، یداله (1385). «بررسی و تحلیل حقوقی عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مسئلۀ فعالیت‌های هسته‌ای ایران». فصلنامۀ سیاست دفاعی، سال چهاردهم، شمارۀ 55، ص 54- 35.
18. مولایی، یوسف (1376). «تحلیل حقوقی پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای با تأکید بر مادۀ 4 پیمان». مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 37، ص 82- 65.
ب) خارجی
19. Ershadul Karim, Md (2018). “Energy Revolution for Our Common Future: An Evaluation of the Emerging International Renewable Energy Law”. Energies 2018, 11(7).
20. Human rights and human security, Bertrand RAMCHARAN at: https://www.peacepalacelibrary.nl/ebooks/files/UNIDIR_pdf-art2018.pdf
21. Jawerth, Nicole; Gaspar, Miklos (2016). The Sustainable Development Goals and the IAEA, IAEA Bulletin, September.
22. JIU/REP/2012/13/Rev, REVIEW OF MANAGEMENT AND ADMINISTRATION IN THE INTERNATIONAL ATOMIC ENERGY AGENCY (IAEA), Prepared by Yishan Zhang,Tadanori Inomata.
23. Legal Affairs ISBN 978-92-64-99143-9, International Nuclear Law:, History, Evolution and Outlook, 10th Anniversary of the International School of Nuclear Law.
24. Introduction to International Safeguardes Available at:
https://www.energy.gov/sites/prod/files/2017/10/f37/Introduction%2520to%2520International%2520Safeguards%5B1%5D_0.pdf
25. Wälde, T (2002). “Access to Energy Networks: A Precondition for Cross-border Energy and Energy Services Trade”. CEPMLP internet journal and (with A. Gunst) now published in 36 J. World Trade.
26. IAEA Annual Report 2015.
27. IAEA Annual Report 2016.
28. UNDP, Environment, Enrgy And UNDP, 2001.
29. World Summit Outcome 2005, UN Doc A/Res/60/1, 2005.(24 October 2005).
30. https://carnegieendowment.org/2017/11/06/why-does-iaea-do-what-it-does-pub-74689
31. Ministerial Declaration 28 November 2018.
32. https://www.iaea.org/topics/energy
33. https://www.iaea.org/about/overview/sustainable-development-goals-sdgs
34. https://www.iaea.org/topics/nutrition
35. https://www.iaea.org/topics/addressing-environmental-issues
36. https://www.iaea.org/topics/water.
مطالعات حقوق انرژی
دوره 6، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1399
صفحه 59-76

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار