مدیریت ریسک‌ قراردادهای سرمایه‌گذاری پروژه‌های بالادستی نفت و گاز ایران؛ رویکرد تفسل و نظریۀ داده بنیاد

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه مدیریت مالی و بیمۀ دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت‌وگاز دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران

چکیده

روند کاهشی وابستگی بازار جهانی نفت­وگاز به تولید ایران، اقتصاد ایران را در برابر تحریم‌ها آسیب‌پذیرتر می‌نماید. توسعۀ بخش بالادستی صنایع نفت­وگاز، نیاز به دانش فنی و منابع مالی زیادی دارد. بعد از انقلاب اسلامی، قراردادهای خدماتی- بیع متقابل، به‌منظور توسعۀ بخش بالادستی صنایع نفت­وگاز به­کار گرفته ‌شده است. آخرین تحول این حوزه، تصویب‌نامۀ شرایط عمومی قراردادها و معرفی الگوی قراردادی IPC است. این قراردادها در معرض ریسک­های فراوانی هستند؛ ازاین­رو، در این پژوهش به­منظور درک جامع عوامل مؤثر بر ریسک­ها از رویکرد نظریۀ داده­­بنیاد نظام­مند با خطوط راهنمای تفسل استفاده شده ­است. یافته­ها بیانگر این است که دو دستۀ عوامل «تحولات سیاسی بین­المللی» و «تحولات اقتصادی» شرایط علّی 44 ریسک شناسایی­­شده در این پژوهش هستند. مهم­ترین آن­ها، ریسک­های وقوع جنگ و نا­آرامی، تحریم سرمایه­گذاری و تحریم فروش نفت­وگازند. راهبردهای «امنیت سرمایه­گذاری»، «تسهیل سرمایه­گذاری» و «ترغیب سرمایه­گذاری»، به دستۀ پیامدهای «نقش تأثیرگذار در بازار جهانی نفت­و­گاز» و «حضور مؤثر در بازار جهانی سرمایه­گذاری» می­انجامند. شرایط زمینه­ای اثرگذار بر راهبردها، «سازوکار تصمیم­گیری» و «ماهیت سرمایه­گذاری پروژه­های بالادستی»­اند و دستۀ عوامل «حکمرانی و حاکمیتی» و «توان خدمات مهندسی و قابلیت­های داخلی» به عنوان شرایط مداخله­ای شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

RISK MANAGEMENT OF IRAN UPSTREAM OIL AND GAS INVESTMENT CONTRACTS, GROUNDED THEORY METHOD (GTM) & TEFCEL APPROACH

نویسندگان [English]

  • Reza Tehrani 1
  • Seyed Nasrollah Ebrahimi 2
  • Javad Misaghi Farouji 3
1 Professor at Finance, Department of Finance and Insurance, Faculty of Management, University of Tehran
2 Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran
3 PhD Student in International Oil and Gas Contract Management, Faculty of Management, University of Tehran
چکیده [English]

The declining trend in the dependence of the global oil and gas market on Iran production has made sanctions against Iran's oil and gas industry easier. Dealing with this challenge requires maintaining and increasing current and potential production capacity. A large amount of technical knowledge and many financial resources are necessary for development of the upstream sector of Iran's oil and gas industry. For this purpose, after the Islamic Revolution, service contracts such as buyback has been used. The latest development in this field is IPC contractual model. These contracts are exposed to many risks. In this research, systematic grounded theory approach with TEFCEL guidelines was applied for a comprehensive understanding of risks. Findings in the initial part revealed that two categories namely “international political evolution” and “Economic evolution” are composed of 44 risks which are categorized in five clusters, i.e. technical and technological, financial, finance and commercial, environmental and political risks. Strategies such as “investment security”, “investment facilitation” and “encouraging investment” lead to an influential role in the global oil and gas market and effective presence in the global investment market. Underlying conditions which affect strategies are the mechanism of decision-making and the nature of upstream investment projects. Moreover, governance and sovereignty and ability of engineering services and internal capabilities were identified as intervention conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Policies
  • Risks
  • Strategies
  • Sanction
  • TEFCEL
  • GTM

مراجع

الف) فارسی
1. ابراهیمی، سید نصرالله؛ صادقی­مقدم، محمدحسن؛ سراج، نرگس (1391). «انتقادهای وارده بر قراردادهای بیع متقابل صنعت نفت­وگاز ایران و پاسخ­های آن». فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، شمارۀ 42 (4)، ص19-1.
2. بازرگان، عباس (1387)، مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران، نشر دیدار.
3. باتاچاریا، سوبس (1395). اقتصاد انرژی، مفاهیم، دیدگاه‌ها، بازار و حاکمیت. ترجمۀ مجتبی بهمنی، تهران، نور علم.
4. جائو، زیگو (1396). قراردادهای نفتی بین‌المللی. ترجمۀ عباس کاظمی نجف‌آبادی و ساعد شیرانی، تهران، شهردانش.
5. خاکی، غلامرضا (1396). روش تحقیق گرانددی با رویکرد پایان‌نامه­نویسی. تهران، نشر فوژان.
6. داوری اردکانی، رضا (1386). دربارۀ علم. تهران، نشر هرمس.
7. رجبی خاصوان، جلال (1390). «ریسک‌های قراردادهای EPC در صنعت نفت­وگاز و نحوۀ مدیریت آن­ها». پایان‌نامۀ
 کارشناسی ارشد، دانشگاه علامۀ طباطبایی.
8. رضوی، سید محمدحسن؛ زین‌الدینی، فاطمه (1397). «اثر بازگشت تحریم‌های ثانویۀ آمریکا بر صنعت نفت­وگاز ایران: فرصت‌ها و تهدیدها». مطالعات حقوق انرژی، دورۀ 4، شمارۀ 1، ص ؟-؟.
9. سالدنا، جانی (1395). راهنمای کدگذاری برای پژوهشگران کیفی. ترجمۀ عبدالله گیویان، تهران، علمی و فرهنگی.
10. سیفلو، سجاد و همکاران (1395). «شناسایی و اولویت­بندی ریسک­های پروژه­های بالادستی نفت­وگاز در ایران با استفاده از قالب ساختار شکست ریسک و تکنیک تاپسیس». فصلنامۀ پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، سال بیست و چهارم، شمارۀ ۷۸، ص96-57.
11. شیروی، عبدالحسین (1393). حقوق نفت­وگاز. تهران، بنیاد حقوقی میزان.
12. شیروی، عبدالحسین؛ ابراهیمی، سید نصرالله؛ اصغریان، مجتبی (1388). «اکتشاف و توسعۀ میادین نفتی ایران از طریق
قراردادهای بیع متقابل». مجلۀ حقوقی بین‌المللی، شمارۀ 41، ص ؟-؟.
13. شیرین‌آبادی فراهانی، فیروزه (1396). «بررسی تأثیر ریسک‌های استراتژیک بازار نفت در قراردادهای فروش نفت خام». ماهنامۀ اکتشاف و تولید، شمارۀ 144، ص ؟-؟.
14. طبیبیان، محمد (1393). روش علم. تهران، دنیای اقتصاد.
15. فراست­خواه، مقصود (1395). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر نظریه بر پایه (گراندد تئوریGTM). تهران، نشر آگاه.
16. گلاسنر، ورنر، برگر، توماس (1395). مدیریت ریسک به زبان ساده. ترجمۀ شهرام امین­ترابی، تهران، دنیای اقتصاد.
17. محبی، محسن (1387). مباحثی از حقوق نفت­وگاز در پرتو رویۀ داوری بین‌المللی. تهران، شهردانش.
18. محقر، علی؛ صادقی­مقدم، محمدرضا (1390). «هماهنگی در زنجیرۀ تأمین در صنعت خودروسازی: رویکرد تئوری برخاسته از داده‌ها». چشم‌انداز مدیریت صنعتی، شمارۀ 4، ص ؟-؟.
19. محمدی، علی؛ شجاعی، پیام؛ یزدانی، حمیدرضا؛ صادقی­مقدم، محمدرضا (1395). «مدیریت ریسک زنجیرۀ تأمین پروژه­ها در خطوط انتقال گاز: رویکرد تئوری برخاسته از داده­ها». مطالعات مدیریت صنعتی، شمارۀ 42، ص ؟-؟.
20. مصلی­نژاد، عباس؛ هوشنگ، مهدی (1395). «سیاست‌گذاری صنعتی الگوی حفظ و ارتقای کارآمدی بخش بالادست صنعت نفت ایران». فصلنامۀ سیاست‌گذاری عمومی، دورۀ 2، شمارۀ 4، ص ؟-؟.
21. مقدم، محمدرضا؛ مزرعتی، محمد (؟). «مدل‌سازی و تحلیل قراردادهای بیع متقابل و ارائۀ مدل بهینه‌سازی قرارداد در ایران». مجلۀ تحقیقات اقتصادی، شمارۀ 76، ص ؟-؟..
- قوانین
22. استاندارد ملی ایران، شمارۀ 13246، ویرایش اول.
23. قانون اصلاح قانون نفت، مصوب 01/04/1390.
24. قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، مصوب 1393.
25. مصوبۀ هیأت محترم وزیران، «شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت­وگاز»، 13/05/1395.
ب) انگلیسی
 
26. Body of Knowledge (PMBOK® Guide)–Sixth Edition Sixth Edition Project Management Institute (2017). A Guide to the Project Management.
27. Chengyuan, Li;Mingjuan, Jiang; Haiming, Ge; Zhen, Li; Dongkun,Lu (2017). "An operational risk analysis of Iran Buyback contract and its policy implication". Energy Strategy Reviews,16, pp43-53.
28. Ghandi, A; Lawell, C. Y. C. L (2017). "On the rate of return and risk factors to international oil companies in Iran's buy-back service contracts". Energy Policy, 103, pp16-29.
29. Li, C; Jiang, M; Ge, H; Li, Z; Luo, D (2017). "An operational risk analysis of Iran Buyback contract and its policy implication". Energy strategy reviews, 16, pp43-53.
30. Stevens, Paul (2015). "Prospects for Iran’s Oil and Gas Sector ". March, CHATHAM HOUSE.
31. Olawuy, S. D (2015). "Legal Strategies and Tools for Mitigating Leagal Risks Associated with Oil and Gas Investments in Africa". OPEC Energy Review، pp247-265.
32. https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy/downloads.html
33. https://www.cnbc.com/2019/04/22/trump-expected-to-end-iran-oil-waivers-try-to-drive-exports-to-zero.html
34. http://irandrilling.com/wp-content/uploads/2019/03/Mohammad-Asgharzadeh.pdf
35.http://report.eni.com/annual-report-2017/en/servicepages/downloads/files/entire_eni_ar17.pdf
36. https://www.total.com/en/media/news/press-releases/us-withdrawal-jcpoa-totals-position-related-south-pars-11-project-iran
مطالعات حقوق انرژی
دوره 6، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1399
صفحه 265-284

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار