تملک اراضی و املاک اشخاص خصوصی توسط وزرات نفت و نظام حقوقی جبران خسارت آن

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق عمومی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دکتری حقوق عمومی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران (پردیس البرز)

چکیده

یکی از مظاهر دخالت دولت و نهادهای عمومی در زندگی اجتماعی، اختیار سلب مالکیت از اراضی و املاک اشخاص با هدف تأمین منافع عمومی است. این دخالت که برمبنای تأمین نظم و خیر عمومی و مصالح اجتماعی انجام می‌گیرد، زمینۀ ایجاد مسئولیت مدنی دولت را بر پایۀ مبانی مشخصی، مانند اصل برابری در برابر قانون و نظریه­های سازماندهی زیان، خدمت عمومی و همبستگی اجتماعی، فراهم می‌نماید. در این میان، وزارت نفت با توجه به وظایف مهمی که در زمینۀ اجرای طرح‌های عمومی و عمرانی برعهده دارد، براساس قوانین مختلفی مانند لایحۀ قانونی نحوۀ خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه‌های عمومی، عمرانی و نظامی، حوزۀ صلاحیت گسترده‌ای را در زمینۀ سلب مالکیت از اراضی و املاک برای خود فراهم کرده و قانون، مسئولیت جبران خسارت مالکان را برعهدۀ آن­ها گذاشته است. بااین­حال، در فرضی که اقدامات دولت در این حوزه مبتنی بر شرایط قانونی نبوده و یا مصداق تصرف عدوانی باشد، راهکارهای مختلفی برای طرح دعوا علیه دولت در دیوان عدالت اداری و دادگاه­های عمومی حقوقی وجود دارد که مقالۀ پیش­رو به تبیین و بررسی آن­ها می‌پردازد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

OWNERSHIP OF LANDS AND PROPERTIES OF PRIVATE PERSON BY MINISTRY OF PETROLEUM AND COMPENSATION OF LOSS

نویسندگان [English]

  • Mohammadjavad Rezaeizadeh 1
  • Mohammad Zokaei 2
1 Associate Professor of Public Law, Department of Law of Tehran University
2 PhD in Public Law from Department of Law of Tehran University (Alborz Campus)
چکیده [English]

One of the epitomes of interference of the government and the public institutions in the social life, is the authority and power of expropriation of lands and the properties of persons with the target of provision of public interests. Such an interference, which is accomplished based on giving order, public welfare and social advisable affairs, may create a field for establishing civil liability for the government based on specific basis, such as the principle of equality against the law and the theories of organizing the loss, public service and social interrelationship. At this juncture, in consideration of the important duties of Ministry of Petroleum in the field of implementation of the public and civil projects, based on the different rules, such as the legal bills for procedures of purchase and ownership of the lands and properties in order to implement the public, civil and military plans within the scope of outspread authority of the said Ministry in the field of expropriation, taking of properties and lands for Ministry of Petroleum, the said ministry is liable to compensate for loss and damages of the persons in accordance with the related Act and Laws. Yet, by this presumption that the public actions in this area are not based on the legal conditions, or if such actions are instances of forcible detainer, there are different solutions for filing action against the government before Administrative Justice Tribunal, and public and civil courts, and we explicate and verify such actions and petitions in this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Government
  • civil liability
  • expropriation (taking of property
  • dispossession)
  • public welfare
1. امامی، محمد؛ واعظی، سیدمجتبی؛ سلیمانی، مهستی (1391). ضوابط دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری. تهران، نشر میزان.
2. بهشتیان، سیدمحسن (1386). بررسی نظم حاکم بر حقوق مالکانه در برابر طرح‌های عمومی شهرداری. بی­جا، انتشارات طرح نوین اندیشه.
3. پیلوار، رحیم (1393). «ضرورت دفاع از اموال خصوصی در برابر اخذ آن از سوی دولت برای نفع عمومی». نشریۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 5، شمارۀ 1، ص 37-55.
4. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378). حقوق ثبت املاک. جلد اول، چاپ سوم، تهران، کتابخانۀ گنج دانش.
5. حسینی‌نژاد، حسینقلی (1377). مسئولیت مدنی. تهران، انتشارات مجد.
6. دانشوری، حسین؛ چاوشی، محمدصادق (1392). جایگاه اراضی مشمول اصلاحات ارضی در نظام حقوقی ایران. تهران، نشر دادگستر.
7. رضایی‌زاده، محمدجواد (1391). حقوق برنامه‌ریزی شهری. تهران، انتشارات مجد.8. زرگوش، مشتاق (1392). مسئولیت مدنی دولت و کارکنان آن. تهران، نشر جنگل.
9. ____ (1389). مسئولیت مدنی دولت. جلد 1 و 2، تهران، نشر میزان.
10. سالاری، مصطفی (1391). تحصیل و تملک اراضی توسط دولت. تهران، نشر دادگستر.
11. شمس، عبدالله (1395). اجرای احکام مدنی. جلد 1و2، چاپ دوم، تهران، نشر دراک.
12. عباسی، بیژن (1389). حقوق اداری. تهران، نشر دادگستر.
13. کاتوزیان، ناصر (1378). الزام­های خارج از قرارداد. جلد 1و2، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
14. ____ (1366). حقوق مدنی، عقود معین. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
15. کامیار، غلامرضا (1394). حقوق شهری و شهرسازی. چاپ هفتم، تهران، انتشارات مجد.
16. گروسیوس، هوگو (1395). حقوق جنگ و صلح. ترجمۀ حسین پیران، تهران، انتشارات شهردانش.
17. محمدی، امید (1395). تهدید حقوق مالکانه در طرح‌های عمومی و عمرانی. تهران، انتشارات جنگل.
18. ملکوتی، رسول (1396). مسئولیت مدنی دولت. تهران، انتشارات مجد.
19. میرزایی، علیرضا (1396). تملک اراضی توسط دولت و شهرداری. چاپ چهارم، تهران، انتشارات بهنامی.
20. میرشکاری، عباس (1395). اصول اروپایی حقوق مسئولیت مدنی. تهران، شرکت سهامی انتشار.
21. هداوند، مهدی (1394). حقوق اداری تطبیقی. جلد 1و2، چاپ پنجم، تهران، انتشارات سمت.