درآمدی بر امنیت انرژی، امنیت ملی و حقوق شهروندی ‏‏(مطالعة موردی ایران)‏

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دکتری علوم سیاسی- سیاست‌گذاری عمومی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران‏

چکیده

شهروندی از مهم­ترین مفاهیمی است که رابطة فرد و جامعه را در قالب حقوق، وظایف و مسئولیت ­ها بازنمایی و دستیابی هر فرد به منابع اجتماعی و اقتصادی را تعیین می ­کند. همچنین امروزه انرژی در زندگی بشر اهمیت بسیاری دارد و ارتباط مستقیمی با امنیت اقتصادی در چهارچوب توسعة پایدار؛ امنیت محیط زیستی و درنتیجه، امنیت ملی دارد. بر این مبنا، پژوهش حاضر به­ دنبال پاسخ به رابطة میان امنیت انرژی، امنیت ملی و حقوق شهروندی است و ابعاد مختلف امنیت انرژی را که بر حقوق شهروندی تأثیرگذار بوده­ اند، بر مبنای حقوق مصرح در منشور حقوق شهروندی و سایر اسناد قانونی مورد توجه قرار داده است. طبق این پژوهش، می­ توان به رابطة مستقیم میان امنیت انرژی و حقوق شهروندی اشاره کرد؛ یعنی با تأمین امنیت انرژی، بُعدی از حقوق شهروندی محقق شده و محقق نشدن آن به عدم تأمین امنیت انسانی و پیامدهایی بر امنیت ملی می ­انجامد. نتایج نشان می­ دهد ناامنی انرژی، ازجمله تهدیدات امنیت ملی است که نگاه به آن از منظر حقوق شهروندی می ­تواند تعهدات دولت­ها را در تضمین تحقق آن برجسته ­تر کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to Energy Security, National Security and Citizenship (Case Study of Iran)

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Mottaghi 1
  • Mehdi Davoudi 2
1 Professor of Political Science, Faculty of Law and Political Science, University of ‎Tehran
2 PhD in Political Science - Public Policy, University of Tehran‎
چکیده [English]

Citizenship is one of the most important concepts that represent the relationship between the individual and society in terms of rights, duties and responsibilities and it determines each person's access to social and economic resources. Energy is also very important in human life today and a direct link to economic security in the context of sustainable development, global environmental security and then on national security. Accordingly, the present study seeks to address the relationship between energy security, national security and civil rights and it has considered the various dimensions of energy security that have affected civil rights on the basis of the rights enshrined in the Charter of Civil Rights and other legal documents. Based on this, we can mention the direct relationship between energy security and civil rights. That is, by securing the next energy from civil rights and then we can talk about citizenship rights and its non-fulfillment will lead to a lack of human security and consequences for national security. The results show that energy insecurity is one of the threats to national security, and looking at from the perspective of civil rights can highlight the commitment of governments to ensure its realization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy Security
  • Citizenship Rights
  • National Security
  • Legal Certainty. Sustainable Development
  • Environment
  • Good Governance
  1. منابع

    الف) فارسی

    1. جاجرمی، کاظم؛ زهرا پیشگاهی­ فرد؛ حجت مهکویی(1392). «ارزیابی تهدیدات زیست محیطی در امنیت ملی ایران»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و دوم، شماره 67، صص 193-230، در magiran.com/p1178061 5شهریور1398.
    2. داودی، مهدی (1395). بررسی نقش و جایگاه شهروندی اجتماعی در تحقق حقوق شهروندی در ایران، رساله مقطع دکتری، دانشگاه تهران.
    3. دولتشاهی پیروز؛ محرم طهماسبی؛ هادی آشتیانی (1389). «انسان، انرژی، محیط زیست و چشم اندازی به آینده»، فصلنامه راهبرد، شماره 56 سال 19، صص 313-343 در www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=118267 5 شهریور1398.
    4. ره­ پیک، حسن (1384). مصاحبه با پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران به نشانی: http://revolution.pchi.ir/show.php

    .?page=contents&id=12862   

    1. روشندل، جلیل (1384). امنیت ملی و نظام بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت، چاپ3.
    2. زاهدی، شمس ­السادات؛ غلامعلی نجفی (1385). «بسط مفهومی توسعه پایدار»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10 شماره 4، صص 43-76 در www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=68448 5شهریور 1398.
    3. ساعی، احمد؛ مریم پاشنگ (1395)، «ضرورت نگاه فراملی به امنیت انرژی»، فصلنامه راهبرد، سال 25، شماره 80، صص233-253، https://dorl.net/dor/20.1001.1.10283102.1395.25.3.9.3.
    4. سلیمی ترکمانی، حجت (1392). «مفهوم توسعه پایدار در گستره حقوق بین ­الملل انرژی»، مجله حقوقی بین ­المللی، شماره 49، پاییز، صص 145-166، https://dx.doi.org/10.22066/cilamag.2013.16001.
    5. سلیمی ترکمانی، حجت (1397). «حق بر توسعه به مثابة حقّی بشری در گسترة حقوق بین­ الملل انرژی»، فصلنامه مطالعات حقوق انرژی، دوره 4، شماره 2، صص 405-426، https://dx.doi.org/10.22059/jrels.2019.259813.210.
    6. سواد کوهی­ فر، ضحی(1391). «دسترسی به انرژی و حقوق بشر»، مجله دادرسی، شماره 96، ص27 در magiran.com/p1132064 10 شهریور 1398.
    7. شریفی، اصغر؛ فاطمه اسلامیه (1391). «بررسی میزان آگاهی دانشجویان از حقوق شهروندی(مطالعه موردی دانشگاه ازاد اسلامی سمنان)»، مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. سال سوم، شماره 16، صص 109-124، در magiran.com/p1187467 5مهر 1398.
    8. شیانی، ملیحه(1382). «تحلیلی جامعه شناختی از وضعیت شهروندی در لرستان». مجله انجمن جامعه­ شناسی ایران. شماره 3، صص 60-80، در magiran.com/p240779 8 مهر 1398.
    9. شهبازی، کیومرث؛ صمد حکمتی ­فرد؛ هادی رضایی(1394). «بررسی تأثیر اندازه دولت و حکمرانی خوب بر شدت مصرف انرژی: مطالعه موردی کشورهای عضو اوپک»، فصلنامه نظریه ­های کاربردی اقتصاد، سال دوم، شماره 4، صص23-48 در ecoj.tabrizu.ac.ir/article_4751.html 30 شهریور 1398.
    10. کاشانی، مجید (1384). «نقش نهادهای اموزشی در برقراری،نظارت و حفظ امنیت ملی» ،مجموعه مقالات همایشی امنیت اجتماعی معاونت اجتماعی ناجا ،شماره 1،جلد سوم ، تهران، انتشارات آسایش.
    11. کاویانی ­راد، مراد (1389). «تحلیل فضایی مخاطرات محیطی و بحران­ های بوم شناسی در ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 13، شماره 2، صص33-57 در http://quarterly.risstudies.org/article_882.html 20 مهر 1398.
    12. کاویانی ­راد، مراد، (1390). «امنیت زیست محیطی از منظر ژئوپلیتیک»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره23، صص 85-106 در jgs.khu.ac.ir/article-1-635-fa.pdf 20 مهر 1398.
    13. کر، پائولین (1387). «امنیت انسانی»، مترجم: سید جلال دهقانی فیروزآبادی، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره3، 1387، صص 601-626.
    14. کینگ، گری (1383). «بازاندیشی در امنیت انسانی»، مترجم: مرتضی بحرانی، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 7، شماره 26، صص 1-25 در http://quarterly.risstudies.org/article_1015.html 25 مهر 1398.
    15. عبدلی محمد، علی؛ امیر محمد یدقار(1385)، «انرژی، توسعه و محیط زیست»، نشریه انرژی ایران، سال دهم، شماره 26، صص 19-28 در http://necjournals.ir/article-1-84-fa.html 1 آبان 1398.
    16. عبداللهی، علی اصغر (1394). «اولویت­ بندی شاخص ­های موثر توسعه پایدار شهری در شهر کرمان»، فصلنامه علمی پژوهشی و بین­ المللی جغرافیای ایران، سال 13، شماره 47، صص253-268 در magiran.com/p1540228 5 آبان 1398.
    17. عباسی گودرزی؛ علی، عباس ملکی، (1396). «سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در بهره برداری بهینه از منابع انرژی تجدیدپذیر»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 7، شمارۀ 23، صص 159-174 در http://sspp.iranjournals.ir/article_26806.html 11 آبان 1398.
    18. عطریان، فرامرز (1396). «اصل امنیت حقوقی و مداخله دولت در عرصه اقتصاد»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره47، شماره 2، صص281-301، https://dx.doi.org/10.22059/jplsq.2017.63099.
    19. فالکس، کیث(1384). شهروندی. ترجمه محمد تقی افروز، تهران. انتشارات کویر.
    20. فراهانی­راد، سعید(1388). تحلیلی بر مفهوم امنیت انسانی و شاخص­ های آن، نمایه در www.aftabir.com.
    21. ماندل، رابرت (1379). چهره متغیر امنیت ملی، مترجم: پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران، ‌انتشارات پژوهشکده راهبردی، چاپ1.
    22. محمدی، محمد علی؛ ملیحه شیانی (1392). هویت شهروندی در ایران، تهران، مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.
    23. ویژه، محمد رضا (1390). «امنیت حقوقی به مثابه شرط تحقق امنیت قضایی»، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 58، صص 95-130، در magiran.com/p844566 15 مهر 1398.

     

    ب) خارجی

    28.Ambihaipahar, Ashvini (2014) Access to Energy: A Human Right?, International Development Law

    29.Bohi, Douglas R. & Michael A. Toman (1996); The Economics of Energy Security; Norwell, MA.; Kluwer Academic Publishers.

    30.Chester, lynne (2010) "Concepyualizing Energy Security and Making Explict its Polysemic Natur", Energy Policy, Vol. 38, No.2 At: ssrn.com/abstract=2385459

    31.Inoquchi, Takashi, Blondel, Jean. (2007). Citizens and the State: Attitudes in Western Europe and East and Southeast Asia,

    32.Kruyt, Bert, D. P. van Vuuren, H. J. M. de Vries, and H. Groenenberg; (2009);  “Indicators for energy security”; Energy Policy; 37 , doi:10.1016/j.enpol.2009.02.006

    33.Pearce, D. (2007) Sustainable consumption D.A. Clark (Ed.), The Elgar Companion to Development Studies, Edward Elgar, Cheltenham, UK,

    34.Shim, J.H. (2006). The Reform of Energy Subsidies for the Enhancement of Marine Sustanability, Case Study of South Korea, University of Delaware.

    35.WCED (1987) Our Common Future, World Commission on Environment and Development, Oxford University Press, Oxford/New York.

    36.Wood, S (2013) Energy Security and Liberal Democracy: Ideals, Imperatives and balancing act, International Handbook of Energy Security, Cheltenham, Edward Elgar.