تأملی بر حقوق و قواعد بین‌المللی حاکم بر اختلافات ناشی از آبراهه‌‌‌های بین‌المللی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ، گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشگاه قم، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری، حقوق بین‌الملل ، دانشگاه آزاد قم، قم. ایران.

چکیده

آبراهه­های مشترک بین‌المللی از منظر حقوق و روابط بین‌المللی دارای اهمیت و جایگاه ویژه­ای هستند. بی‌شک  یکی از مهم‌ترین چالش­های قرن اخیر، تلاش برای ایجاد هماهنگی بیشتر میان کشورهای دارای منابع آبی مشترک و تخصیص عادلانة این منابع در میان آن‌هاست. دراین‌باره معاهدات و توافق­نامه ­های بین­ المللی متعددی با تلاش سازمان­ها و نهادهای بین‌المللی تنظیم شده است. افزون‌براین قوانین عرفی زیادی دراین‌باره در سطح بین‌المللی به‌وجود آمده است. مقصود از این نوشتار، تحلیل قوانین، عرف و معاهدات بین‌المللی موجود دربارة نحوة بهره‌برداری کشورها از منابع مشترک آبی است. براساس نتایج و یافته‌های این پژوهش، رعایت مقررات و معاهدات توسط کشورها، باعث مدیریت بهینه و کاهش تنش‌ها در این زمینه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Reflection on International Law and Regulations Governing Disputes arising from International Waterways

نویسندگان [English]

  • Ali Mashhadhi 1
  • ali veiskarami 2
1 Associate Professor, Department of Public and International Law, Qom University. Qom, Iran.
2 PhD student of international law at Qom Azad University. Qom, Iran.
چکیده [English]

Common international waterways have special importance and status in terms of international law and relations. Undoubtedly, one of the most important challenges of the last century of international institutions is to try for more coordination between States with common water resources and fair allocation of these resources among them. Familiarity of the States with international customs and laws on how to exploit shared water resources will lead to optimal management and reduce tensions in this area. In this regard, several international treaties and agreements have been prepared with the efforts of international organizations and institutions. In addition, many customary laws have been appeared in this regard at the international level.
Despite the great importance of the issue, the challenge of using international waterways  has not yet been managed and planned by an international binding agreement or law, although with the passage of time, public understanding for international participation to solve resource problems Common blue has increased; But the world community has not yet reached a suitable conclusion on an international document that can be agreed upon for the management and protection of common water resources.
Until now, various laws, treaties and resolutions have been approved regarding the joint exploitation of common water resources, but due to the existence of problems and ambiguities in some of the articles of these laws, none of these laws are used as a reference law. One of the important reasons for that is the existence of different doctrines and attitudes towards environmental law and its philosophy.
According to the Helsinki Laws of 1996, all countries located along the river have equal rights to use water resources, and no country has the right to use river water if it causes damage to other countries along the river. In the 1997 Convention on the Rights of Non-Navigational Uses of International Waterways, many legal principles raised in international environmental law, such as "the principle of rational and fair exploitation and use of water and the principle of prohibiting damage to the territory of the state Other" and the principle of "international cooperation" have been formulated and presented.
In terms of research, the articles written in this field are mostly in English. One of the most important works done in Persian language in this field is an article written by Mr. Shuli, Watan Feda and Mrs. Sarkar Khanum Arideh entitled "Examination of the theories and legal provisions of water sharing in the laws of international treaties on border waters" The article examines international treaties on border waters, which is very valuable
Considering the important differences and problems of the Islamic Republic of Iran with its neighbors regarding common waterways and considering the severe water shortage, the most important achievement of this article is the pathology and finding ways to optimally use international regulations, laws and obligations to prevent It is a violation of the right of our country and also to refrain from any tension with the neighbors in this regard.
 The most important hypothesis of the article is about this axis: "customary obligations of countries and approved international conventions on the issue of international waterways are the only way to resolve the disputes of neighboring countries in this area.
 The purpose of this article is to analyze the existing international laws, customs and treaties on how countries use common water resources. Based on the findings of this study, compliance with regulations and treaties by countries will lead to optimal management and reduce tensions in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Convention
  • Customary Rules
  • International Laws
  • Reasonable Exploitation
  1.  

    منابع

    الف) فارسی

    1.  آوریده، فریبا؛ جلال عطاری؛ محسن عبداللهی (1395). «مطالعة تطبیقی اصول و قواعد بین‌المللی حاکم بر تقسیم آب در رودخانه‌‌‌های فرامرزی». فصلنامة علوم محیطی، دورة چهاردهم، شمارة 2، ص96-79. در:

            https://www.sid.ir/fa/journal/JournalListPaper(5 مرداد 1399)

    1. ارجمند، اردشیر (1373). «حفاظت از محیط‌زیست و همبستگی بین‌المللی». مجلة تحقیقات حقوقی، شمارة 15، ص436-323. در: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage( 16 اسفند 1398)
    2. اطاعت، جواد؛ یاشار ذکی؛ حسن کریمی (1397). «نیل و تأثیر هیدروپلیتیک آن بر روابط ژئوپلیتیکی میان مصر، سودان و اتیوپی». مجلة پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، دورة سوم، شمارة 4، ص66-62. در:

           https://pg.um.ac.ir (12 فروردین 1399)  

    1. امین‌زاده، الهام؛ زهراسادات شارق؛ رحسین ضازاده (1396). «تعهد دولت‌ها به حفاظت از تالاب هورالعظیم/ هورالهویزه براساس حقوق بین‌‌الملل». مطالعات حقوق انرژی، دورة سوم، شمارة 2، ص217-193. در:

            https://www.sid.ir (3 اردی‌بهشت 1399)

    1. پورهاشمی، سید عباس؛ اکرم نعمتی؛ فلورا یدری (1392). «رژیم حقوقی حفاظت محیط‌زیست آبراه‌های بین‌المللی با تأکید بر تنگة هرمز». شمارة 20، ص102-87. در:   https://www.sid.ir/fa/Journal(13 اسفند 1398)
    1. جعفری ولدانی، اصغر (1388). «استفاده از منابع آب رودهای مرزی ایران و عراق و حقوق بین‌الملل». فصلنامة علمی- پژوهشی حقوق عمومی، دورة یازدهم، شمارة 26، ص92-63. در: https://qjpl.atu.ac.ir/article (12 مرداد 1398)
    1. حبیبی، محمدحسن (1385). حقوق بین‌الملل محیط زیست. جلد 2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    2. رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1386). «نگاهی به اصل استفادة غیرزیان‌بار (پایدار) از سرزمین در حقوق بین‌الملل محیط‌‌زیست». فصلنامة علوم محیطی، شمارة 4، ص73-57. در: https://envs.sbu.ac.ir/article(3 مهر 1399)
    1. شولی، علیرضا؛ جبار وطن‌فدا؛ فریبا آوریده (1394). «بررسی نظریه‌های حقوقی و مقررات تقسیم آب در قوانین و معاهدات بین‌المللی آب‌های مرزی». فصلنامة علمی- ترویجی دانشکدة علوم و فنون مرز، سال ششم، شمارة 2، ص151-121. در: https://elmnet.ir/article(4 شهریور 1399)
    2. شیلتون، دینا؛ الکساندر کیس (1389). کتابچة قضایی محیط‌‌زیست. تحقیق و ترجمة محسن عبداللهی، تهران، مرکز مطالعات توسعة قضایی.
    3. عصاری، مهتاب (1396). «آثارحقوقی پروژة GAP بر تعهدات دولت ترکیه نسبت به دجله و فرات». پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، رشتة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
    4. عنابی، علیرضا (1391). «اصول حاکم بر رودخانه‌های بین‌المللی با تأکید بر وضعیت حقوقی هیرمند». همایش ملی حقوق بین‌الملل در آیینة علوم روز، جهاد دانشگاهی واحد استان آذربایجان غربی.
    5. فرشادگهر، ناصر (1367). نظام حقوقی رودخانه‌های بین‌المللی و اروندرود. دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
    6. کوروکولاسوریا، لال؛ نیکلاس رابینسون (1390). مبانی حقوق بین‌الملل محیط‌زیست. ترجمة سیدمحمدحسن حسینی، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
    7. مظلوم، علیرضا؛ عنایت‌اله نصیری جهان‌آباد؛ فتح‌اله حاجتی (1396). «تبیین قاعدة لاضرر و لاضرار در مباحث فقهی». مجلة بین‌المللی پژوهش ملل، شمارة 23. در: https://www.rnmagz.com (17 مهر 1399)
    8. موسوی، سید فضل‌الله (1389). «حقوق رودخانه­های بین­المللی با تأکید بر حوضه­های اردن و لیطانی و مدیریت و برنامه‌‌ریزی آن‌ها». نشردادگستر، ص161-160.
    9. موسوی، سید فضل‌الله؛ سید حسین حسینی؛ سید حسین موسوی‌فر (1394). «اصول حقوق بین‌الملل محیط‌زیست در پرتو آرای مراجع حقوقی بین‌المللی». فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، شمارة 48، ص25-9. در: https://ensani.ir/fa/article/351748 (1 شهریور 1402)
    10. موسی‌زاده، رضا؛ مرتضی عباس‌زاده (1395). «ابعاد حقوقی بهره‌برداری از رودخانة مرزی هیرمند توسط ایران و افغانستان». فصلنامة آسیای مرکزی و قفقاز، دورة بیست‌ودوم، شمارة 93، ص183-159. در:

           http://ca.ipisjournals.ir(13 اسفند 1398)  

    1. میان‌آبادی، حجت (1392). «ملاحظات سیاسی و امنیتی و حقوقی در مدیریت رودخانه‌های مرزی». فصلنامة پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دورة سوم، شمارة 9، ص233-203. در:  http://www.iisajournals.ir/article(11 آبان 1399)
    1. نیرومندفر، فریبا؛ علی شهیدی (1397). «هیدروپلیتیک ایران و عراق و بهینه کردن مصرف آب‌های مشترک مرزی». فصلنامة علمی- پژوهشی سیاست جهانی، دورة هفتم، شمارة 2، ص 254. در: https://interpolitics.guilan.ac.ir(3 خرداد 1399)  

    ب) خارجی

    1. Boisson de Chazournes L, Tignino M, Sangbana K. L'entrée en vigueur de la Convention des Nations Unies sur le droit relatif aux utilisations des cours d'eau internationaux à des fins autres que la navigation (1997). Geneva Water Hub. 2015: 1-9. https://www.genevawaterhub.org/ (21 March  2018).
    2. Caflisch, L (1997). La convention du 21 mai 1997 sur l'utilisation des cours d'eau internationaux à des fins autres que la navigation. Annuaire français de droit international, 43(1), 751-798. https://www.persee.fr (28 September 2018).
    3. Crawford, J. (1997). The International Law Association from 1873 to the Present/L’Association de Droit International de 1873 à nos jours. Uniform Law Review-Revue de droit uniforme, 2(1), 68-86. https://opil.ouplaw.com (26 April 2019).
    4. Dellapenna, J.W., 2006. The Berlin rules on water resources: The new paradigm for international water law. In World Environmental and Water Resource Congress 2006: Examining the Confluence of Environmental and Water Concerns (pp. 1-10). www.researchgate.net (3 November 2019).
    5. G. Sauser-Hall “L’utilisation industielle des Fleuves internationaux”, Recueil des Cours de I’ Academie de Droit International”, 1953, II, P539. https://www.persee.fr (22 January 2021).
    6. J.W.Dellapenna, The customary International Law of Transboundary Fresh Water, International Journal of Global Environmental Issues, 2001, p 264_305. https://www.internationalwaterlaw.org (19 June 2020).
    7. Ruiz Fabri, Hélène. "Règles coutumières générales et droit international fluvial." Annuaire français de droit international36, no. 1 (1990): 818-842. https://www.persee.fr (20 January 2020).
    8. Salman SM. The Helsinki Rules, the UN Watercourses Convention and the Berlin Rules: perspectives on international water law. Water Resources Development. 2007 Dec. 1;23 (4):625-40. https://www.researchgate.net (14 January 2019).