تحلیل حقوقی تحولات شرط فورس‌ماژور در قوانین نفتی و قراردادهای بالادستی صنعت نفت و گاز ایران

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری ، حقوق نفت و گاز ،دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار ،گروه حقوق ،دانشکدة کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری، حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران.

چکیده

قراردادهای بالادستی نفت و گاز دارای جنبه‌های فنی، اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، مالی، سیاسی و زیست‌محیطی است. بلندمدت و مستمر بودن، لزوم صرف هزینه‌های سنگین و سرمایة فراوان، ناشناخته بودن رفتار مخزن و بازار، ریسک زیاد و عدم قطعیت و پیچیدگی و
عدم اطمینان، چندبعدی بودن کالای مورد قرارداد (نفت و گاز)، دخالت بازیگران متعدد خصوصی، دولتی و شرکت‌های فراملیتی، مسائل حاکمیتی و دولتی و مردمی بودن منابع نفت و گاز در برخی کشورهای صاحب منابع، همگی سبب افزایش ریسک‌های این قراردادها نسبت به قراردادهای عمومی (غیرنفتی) شده و احتمال وقوع حوادث، تغییر و تحولات بنیادین و اساسی و ایجاد مانع و وقفه در قرارداد را افزایش می‌دهد. در این پژوهش با مطالعه و بررسی قوانین و مقررات ناظر بر صنعت نفت و گاز و قراردادهای بالادستی نفتی در نظام حقوقی ایران، وضعیت و تحولات عذر قراردادی فورس‌ماژور در این قراردادها را مورد تحلیل قرار داده‌ایم. نتایج بررسی نشان می‌دهد با گذشت زمان و اهمیت یافتن قراردادهای نفتی و تکامل ابعاد حقوقی این قراردادها، این شرط بیشتر مورد توجه قرار گرفت و امروزه به یکی از مهم‌ترین شروط قراردادهای بالادستی صنعت نفت و گاز در ایران مبدل شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Legal Analysis of Force Majeure Clauses in Oil and Gas Law and Upstream Contracts of Iran's Oil and Gas Industry

نویسندگان [English]

  • hedayat farkhani 1
  • Hossein Sadeghi 2
  • mehdi naser 3
1 PhD of oil and gas law, faculty of law and political science, university of Tehran, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty of entrepreneurship, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 PhD student in private law, faculty of law, University of judicial sciences and administrative services, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The upstream contracts of the oil and gas industry, due to the nature and specific characteristics of this industry, have unique characteristics that distinguish this type of contract from other types of international commercial contracts. Complexity, uncertainties, and instabilities have always existed in the oil and gas industry in the upstream sector, i.e., exploration, development, and production stages. Due to the long term of these contracts, it is always possible for events beyond the will and power and prediction of the parties to occur, which may temporarily or permanently create obstacles or delays during the implementation of these contracts. In this case, the continued existence of the contract requires the parties to determine their rights and obligations in the event of force majeure events. Accordingly, the force majeure condition is one of the most important conditions in oil contracts. Iran, as one of the countries with huge oil and gas resources, needs contracts in which the force majeure condition is considered to manage this industry in the upstream and downstream sectors.
In this research, with an analytical view, we have given a description of the developments in the inclusion of the force majeure condition in the legal system governing the upstream industry of Iran's oil and gas industry. In this context, the laws and regulations governing this industry and the concluded upstream contracts from the point of view of the force majeure condition, we have investigated to answer this main question:
Therefore, if we want to divide the history of the force majeure condition in the upstream contracts of the oil and gas industry, we must consider the existence of three different periods. The first period was the period of neglect and failure to include the force majeure condition in the contracts, which starts from the beginning of the formation of the oil contractual system in Iran, especially in the concession contracts such as Darcy's and Reuter's concessions, until before the nationalization of Iran's oil and gas industry. The second period is when the force majeure condition appeared in the oil Act of 1957 and as a result, this condition was included in most of the upstream contracts concluded between 1950 and 1978. The third period is of great importance to the condition of force majeure and is the time period after the Islamic revolution. It is well-considered and the condition related to force majeure becomes one of the most extensive conditions of oil contracts in this period. In this course, regarding the formal and substantive conditions of force majeure, the conditions of realization and the requirements for citing it, the examples of force majeure and its constituent elements, the effect of force majeure on the life of the contract, the costs incurred, the rights and obligations of the parties and how suspension or termination of the contract and exemption from contractual liability due to the occurrence of force majeure are precisely and explicitly included in oil contracts.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Force Majeure
  • Upstream Contracts
  • Oil and Gas Industry
  • Contract Excuse
  • Buy Back
  1. منابع

    الف) فارسی

    1. ابراهیمی، سیدنصرالله؛ شادی اویارحسینی (1391). «آثار تحریم بر اجرای قراردادهای بازرگانی بین‌المللی از منظر فورس‌ماژور». نشریة دانش حقوق مدنی، سال یکم، شمارة ۲، ص17-1. در:

    https://clk.journals.pnu.ac.ir/article_284_7c565de7c15f57be2207f90531a98a18.pdf (10 دی 1401)

    1. درخشان، مسعود (1392). «ویژگی‌های مطلوب قراردادهای نفتی: رویکرد اقتصادی- تاریخی به عملکرد قراردادهای نفتی در ایران». فصلنامة اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شمارة 9، ص113-53. در:

      https://jiee.atu.ac.ir/article_684.html   (13 مرداد 1401)

    1. رستمی، ولی (1401). حقوق قراردادهای اداری. تهران، نشر دادگستر.
    2. رفیعی، محمدتقی؛ عیسی رجبی (1400). «مطالعة تطبیقی فورس‌ماژور و هاردشیپ در قراردادهای سرمایه‌گذاری نفت و گاز با تأکید بر اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای». مجلة مطالعات حقوق انرژی، دورة هفتم، شمارة 2، ص252-229. در:https://jrels.ut.ac.ir/article_88430.html?lang=fa (20 مهر 1401)
    3. شیروی، عبدالحسین (۱۳۹۰). حقوق تجارت بین‌الملل. چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
    4. شکوهی، محمدرضا؛ الیاس، نادران (1390). «تاریخ تحولات قراردادها در صنعت نفت ایران (با تأکید بر 1333 تا 1353)». مجلة تاریخ ایران، دورة چهارم، شمارة اول، ص110-77. در:

    https://irhj.sbu.ac.ir/article_94645.html  (20 شهریور 1401) 

    1. صفایی، سیدحسین (1364). «قوة قاهره یا فورس‌ماژور». مجلة حقوقی بین‌المللی، شمارة 3، ص149-111. در:http://ensani.ir/fa/article/125131(2 شهریور 1401)
    2. حسین‌آبادی، امیر (1376). «تعادل اقتصادی در قرارداد». مجلة تحقیقات حقوقی، شمارۀ ۱۹و۲۰، ص153- 121. در: https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_56878.html(13 آبان 1401)
    3. صابر، محمدرضا (1392). بیع متقابل در بخش بالادستی نفت و گاز. تهران، نشر دادگستر.
    4. مولایی، آیت (1401). قراردادهای اداری (مطالعة تطبیقی بسترها، مبانی، ماهیت و اصول). چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان.

    ب) خارجی

    11.  Amon & Wanlton (1976). Introduction to French law. 3ed, London, Oxford University presses.

    12. Barry, Niklas (1992). the French Contract Law. 2ed, Clarendon Press, Oxford.

    13. Bunter. Michael A. G (2009). “The Iranian Buy Back Agreements”. Oil, Gas & Energy Law, OGEL 1. https://www.ogel.org/article.asp?key=2855 (Accessed 19 July 2023).

    14. Charles N. Brower; Mark D. Davis (1988). “The Iran-United States Claims Tribunal after Seven Years a Retrospective View from the Inside”. Arbitration Journal, vol.43. https://arbitrationlaw.com/library/iran%E2%80%94united-states-claims-tribunal-after-seven-years-retrospective-view-inside-dispute (Accessed 9 june 2022).

    15. Ghorbani, E; “Ownership of Petroleum Resources in Islam (Twelver Shia) and The Iranian law” OGEL 3 (2017). www.ogel.org.URL:   www.ogel.org/article.asp?key=3691 (Accessed 13 April  2022).

    16. Hossein Sadeghi (1994). “Impossibility of performance of contracts in Islamic Law a comparative analysis with particular reference to Iranian and English law”. PhD Thesis University of Liverpool.

    17. NRC (2000). National Research Council (US), “Risk analysis and Uncertainty in Flood Reduction Studies”. National Academic Press.

       https://nap.nationalacademies.org/catalog/9971/risk-analysis-and-uncertainty-in-flood- damage-reduction-studies (Accessed 7 April 2023).

    18. Puelinckx, A.H (1986). Frustration, Hardship, Force Majeure, Imprévision, Wegfall der Geschäftsgrundlage, Unmöglichkeit, Changed Circumstances, 3 J.Int'l Arb., No. 2, at 47 et seq.pp50-79 (Accessed 15 october 2022).

    19. Southington, Tom (2001). “Impossibility of Performance and Other Excuses in International Trade”. Publication of the Faculty of Law of the University of Turku, Private Law Publication Series B.

    20. Trends. E (2007). Doctrine of frustration: Emerging trends. 2 the Journal of Legal Awareness. pp 130-136, available at: https://www.indianjournals.com/ijor.aspx?target=ijor:vidhigya&volume=2&issue=1and2&article=018 (Accessed 23 may 2023).

    21. Thomas W. Wälde, Renegotiating acquired rights in the oil and gas industries: Industry and political cycles meet the rule of law, The Journal of World Energy Law & Business, Volume 1, Issue 1, 1 May 2008, PP 55–97. https://doi.org/10.1093/jwelb/jwn005 (Accessed 7 November 2022).

    22. Zaccaria, Elena Christine (2005). the Effect of Changed Circumstances in International Commercial Trade, International Trade and Business Law, Vol. 9. pp67-91.http://classic.austlii.edu.au/au/journals/IntTBLawRw/2004/6.html (Accessed 27 may 2023).

    23. Zivkovic, Velimir, Hardship in French, English and German Law (October 1, 2012). Strani pravni život (Foreign Legal Life) - Časopis Instituta za uporedno pravo u Beogradu (Institute for Comparative Law in Belgrade review), January 2013, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2158583 (Accessed 15 December 2022).