بررسی تأثیر نوسانات قیمت نفت بر شاخص‌های موثر‏‎ ‎بر فساد در ‏دولت های رانتیر

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روابط بین الملل دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانش آموختة دکتری روابط بین الملل دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

    نوسانات قیمت نفت از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای دولت ­های رانتیر دارای اهمیت اساسی هستند و نوعی ناهم­گرایی در عوامل کلان مؤثر بر فساد در هنگام افزایش و کاهش قیمت نفت، در این دولت­ ها قابل مشاهده است. در این مقاله، اطلاعات سی ­و یک کشور منتخب وابسته به درآمد نفت به صورت داده ­های تابلویی و با روش «حداقل مربعات معمولی» مورد بررسی قرار می ­گیرند. این تحقیق در دو دورة زمانی، یکی بین سال ­های 2003- 2008 و دیگری بین سال­ های 2009- 2014، به مطالعه و تعیین عوامل مؤثر بر فساد می ­پردازد. مقایسة نتایج به­ دست آمده در این دوره ­ها، نشان می­ دهد که با تغییر روند قیمت نفت، عوامل کلان تأثیرگذار بر فساد نیز تغییر می­ کنند. در دورة زمانی اول و هم­زمان با افزایش قیمت نفت، حکمرانی مطلوب و مخارج دولت سبب کاهش فساد و درعوض بیکاری سبب گسترش فساد می­ گردد. در دورة زمانی بعدی و با تغییر روند قیمت نفت، عوامل مؤثر بر فساد نیز تغییر می ­کنند. در این دوره، با کاهش قیمت نفت، میزان آزادی بازار و اقتصاد در سایه، به گسترش فساد کمک می ­کنند و شاخص توسعة انسانی فساد را کاهش می ­دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Oil Price Fluctuations ‎on‏ ‏Indices Affecting Corruption in Rentier states

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Shirkhani 1
  • Arash Sabahifard 2
1 Professor, International Relations Department, Faculty of Law & Political ‎Science, University of Tehran, Iran
2 PhD in International Relations, Faculty of Law & Political Science, ‎University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Oil price fluctuations have political, social and economic importance to rentier States, and a kind of asymmetry can be seen in the affecting factors on when oil prices rise and fall in. In this paper, the data of 31 selected oil revenue dependent countries are examined in the form of panel data using the ordinary least squares method. This article studies and determines the factors affecting corruption in two time periods, one between 2003 and 2008 and the other between 2009 and 2014. A comparison of the results obtained in these periods shows that with the change in oil price trends, the major factors affecting corruption also change. In the first period and simultaneously with the increase in oil prices, good governance and government spending will reduce corruption and instead unemployment will lead to the spread of corruption. In the next period and with the change in the trend of oil prices, the factors affecting corruption also change. In this period, which is accompanied by a decrease in oil prices, the degree of market freedom and the shadow economy contribute to the spread of corruption and the human development index reduces corruption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corruption
  • Curse of Natural resources
  • Factors Affecting corruption
  • Oil ‎Prices
  • Ordinary Least Squares Method
  • Rentier State.‎

مراجع

منابع

الف) فارسی
1. اسدزاده، احمد؛ زهرا جلیلی (1394). «اقتصاد در سایه و نابرابری درآمدی در ایران». فصلنامة مدل­ سازی اقتصادی، سال نهم، شمارة 2، ص109-91. در: https://www.magiran.com/paper/1460337 (12 اردیبهشت 1398).
2. بشیریه، حسین (1394). از بحران تا فروپاشی. تهران، نگاه معاصر.
3. پورجوان، عبدالله؛ ابوالفضل شاه ­آبادی (1393). «تأثیر وفور منابع طبیعی بر عملکرد حکمرانی کشورهای برگزیدة نفتی و توسعه ­یافته، رویکرد پانل GMM». فصلنامة تحقیقات و مدل­سازی اقتصادی، شمارة 16، ص32-1. در:
https://jemr.khu.ac.ir/article-1-582-fa.html  (20 خرداد1398)
4. تقوی، مهدی؛ هاشم نیکومرام؛ فرهاد غفاری؛ صدیقه طوطیان (1390). «رابطة فساد اداری و رشد اقتصادی در کشورهای عضو اوپک». فصلنامة مدیریت، سال هشتم، شمارة 21، ص103-88. در: (25 خرداد1398). https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=131328
5. شیرین­ بخش ماسوله، شمس­ الله؛ شیرین صلوی­ تبار (1397). پژوهش­ های اقتصادسنجی با ایویوز 8 و 9. تهران، نور علم.
6. حیدری، حسن؛ جواد جهانگیرزاده؛ لسیان سعیدپور (1394). «تأثیر اندازة دولت و دموکراسی بر فساد در کشورهای عضو اوپک». فصلنامة مجلس و راهبرد، شمارة 81، ص211-188. در:
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=260680  (10 فروردین 1398).
7. خداپناه، مسعود (1394). «برآورد شاخص فساد اقتصادی در ایران به روش فازیو، بررسی رابطة آن با اقتصاد زیرزمینی با استفاده از آزمون علیت هشیائو». فصلنامة اقتصاد مقداری، دورة دوازدهم، شمارة 3، ص25-1. در:
 https://jqe.scu.ac.ir/article_11891.html  (12 اسفند 1397).
8. شاکری، عباس؛ تیمور محمدی؛ حمید ناظمان؛ جواد طاهرپور (1392). «بررسی رخداد بیماری هلندی در اقتصاد ایران و اثر آن بر رشد اقصادی». فصلنامة پژوهش­نامة اقتصادی، سال سیزدهم، شمارة 50 (پیاپی 3)، ص86-63. در:
  https://joer.atu.ac.ir/article_900.html  (20 خرداد1398).
9. شاهدانی، مهدی؛ کامران ندری؛ وهاب قلیچ (1388). «اثرات نقش حاکمیتی و تصدی­ گری دولت در اقتصاد بر توزیع درآمدها به روش ARAL: مطالعة موردی ایران». فصلنامة اقتصاد مقداری، دورة ششم، ص100-73. در:
 https://jqe.scu.ac.ir/article_10687.html  (29 بهمن 1397).
10. شکوهی، سیامک؛ رویا آل­ عمران؛ نادر مهرگان؛ فرزاد رحیم­ زاده (1398). «اثر فساد بر توسعة انسانی». فصلنامة مدل­سازی اقتصاد، سال پنچم، شمارة 6، ص66-37. در: https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=564559 (12 اسفند 1397).
11. جعفری صمیمی، احمد؛ زهرا علمی؛ علی صیادزاده (1390). «فساد، اندازة دولت و درجة بازی اقتصاد در مدل­ های رشد». پژوهش­نامة بازرگانی، شمارة 61، ص134-113. در: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=171613  (10 بهمن1397).
12. عزتی، مرتضی؛ الله­ مراد سیف؛ نادر مهرگان؛ مجتبی ملکی شهریور (1395). «اثرات کوتاه­ مدت و بلندمدت درآمدهای نفتی بر فساد اقتصادی در ایران». پژوهش­های رشد و توسعة پایدار، دورة شانزدهم، شماره 2، ص98-73. در:
https://ecor.modares.ac.ir/article-18-12147-fa.html  (3 فروردین 1398).
13. علیزاده ثانی، محسن؛ اصغر فانی (1386). «تأثیر فساد اداری بر توسعة انسانی جوامع». فصلنامة اخلاق در علوم و فناوری،سال دوم، شمارة 1 و 2، ص24-17. در: https://www.sid.ir/fa/JOURNAL/ViewPaper.aspx?id=78167
  (8 اسفند 1398)                 
14. فدایی، مهدی؛ فرید قلی ­پور مقدم؛ سعید غفاری (1396). «بررسی تأثیر شاخص­ های حکمرانی مطلوب و اندازة دولت بر شاخص فساد در کشورهای گروه بریکس و ایران». چشم­انداز مدیریت دولتی، شمارة 32، ص88-65. در:
https://jpap.sbu.ac.ir/article_96164.html  (10 خرداد 1398).
15. فلاحی، محمدعلی؛ محمدعلی مهدوی عادلی؛ فرشته جندقی میبدی (1393). «رانت منابع طبیعی و فساد در کشورهای عضو اوپک؛ کاربرد الگوی داده ­های تالویی». پژوهش ­نامة اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شمارة 11، ص21-1. در:
https://jiee.atu.ac.ir/mobile/article_562.html  (14 خرداد 1398).
16. فیض ­پور، محمدعلی؛ فریبا رمضانی (1396). «اندازة دولت». فصلنامة سیاست ­های مالی و اقتصادی، سال پنجم، شمارة 20، ص128-97. در: http://qjfep.ir/browse.php?a_code=A-10-632-1&sid=1&slc_lang=fa (20 خرداد 1398).
17. کلارک، باری (1389). اقتصاد سیاسی تطبیقی. ترجمة عباس حاتمی، تهران، انتشارات کویر.
18. گجراتی، دامودار (1385). راهنمای مسائل اقتصادسنجی. ترجمة صالح طاهری، حسن حیدریان و رضا جمشیدی، مشهد، انتشارات سخن­گستر.
19. متفکرزاده، محمدعلی؛ مجید فشاری (1391). «بررسی رابطة علّی شاخص ادراک فساد اداری و شاخص فقر انسانی در کشورهای منطقة منا». فصلنامة برنامه­ ریزی و بودجه، سال هجدهم، شمارة 2، ص38-23. در:http://jpbud.ir/browse.php?a_code=A-10-4-485&slc_lang=fa&sid=1 (16 تیر 1398).
20. مداح، مجید؛ محبوبه فراهتی (1398). «تحلیل تجربی اثر مستقیم بیکاری بر اقتصاد سایه در ایران». تحقیقات اقتصادی، دورة 54، شمارة 2، ص441-419. در:  https://jte.ut.ac.ir/article_71338.html (25 اسفند 1397).
21. منصورنژاد، محمد (1384). «بررسی تأثیر فساد اداری بر امنیت اجتماعی». توسعة مدیریت، شمارة 64، ص11-1. در:   .http://ensani.ir/file/download/article/20101023152613-1.pdf (18 فروردین 1398).
22. میدری، احمد (1385). «مقدمه ­ای بر نظریة حکمرانی مطلوب». رفاه اجتماعی، دورة ششم، شمارة 22، ص22-1. در: https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=2109&sid=1&slc_lang=fa (14 اسفند 1397).
23. میرترابی، سعید (1395). نفت، سیاست، دموکراسی. تهران، انتشارات قومس.
ب) خارجی
24. Ades, Di tella (1999). “Rent Competition and Corruption”. Keble College. Oxford University. DOI: 10.1257/aer.89.4.982, pp 982-993 (Accessed 10 April 2019).
25. Al-Qudsi (2006). “UNEMPLOYMENT EVOLUTION IN THE GCC ECONOMIES: ITS NATURE AND RELTIONSHIP TO OUTPUT GAPS”. Kuwait Institute for cientificResearch. https://www.researchgate.net/publication/228678070_Unemployment_evolution_in_the_GCCeconomies_its_nature_and_relationship_to_output_gaps )Accessed 23 Jun 2019(.
26. Ahrend (2002). “Press Freedom, Human Capital and Corruption”. DELTA working paper. https://ideas.repec.org/p/del/abcdef/2002-11.html )Accessed 23 jun 2019(.
27. Arezki, Bruckner (2011). “Oil Rents, Corruption, and State Stability: Evidence from Panel Data Regressions”. p955-963.
28. Aslaksen (2009). “Corruption and Oil Evidence From Panel Data”. Department of Economics, uviversity of oslo.norway, p1-3.  https://www.sv.uio.no/econ/personer/vit/siljeasl/corruption.pdf (Access 17 jun 2019).
29. Al-marhubi1 (2000). “Corruptoin and Infalation”. Sultan Qaboos University, Economics letters,p199-202. DOI:10.1016/S0165-1765(99)00230-X 30. Beblawi (1987). “The Rentier State in Arb world”. Arab study Quartly,vol 9 No.4, p383- 398. https://www.jstor.org/stable/41857943 (Accessed 20 Jan 2019).
30. Blanco, Grier (2012). “Natural Resource Dependence and the Accumulation of Physical and Human Capital in Latin America”. resource policy,37, p281-295.
   DOI: /10.1016/j.resourpol.2012.01.005.
31. Braun,Di Tella (2004). “Inflation,Inflation Variability,and Corruption”. Economics and politics Vollum 16.Black well Publishing. P77-100.   DOI: 10.1111/j.1468-0343.2004.00132.x.
32. Gylfason (2001). “Natural Resource Education and Economic Development”. European Economic Review , 45, p847-859.  DOI:/10.1016/S0014-2921(01)00127-1
33. Graeff, p; Mehlkop, G (2004). “The Impact of Economic Freedom on Corruption Different Pattern for Rich and Poor Countries”. European Journal of political economy, Vol 19, p605-620.
DOI: 10.1016/S0176-2680(03)00015-6.
34. Madan (2002). “The Relationship between Economic Freedom and Socio – Economic Development”. Jornal of Economy, University of Avenue, Vol. 7.
    https://digitalcommons.iwu.edu/uauje/vol7/iss1/6/ (Accessed  23 jun 2018).
35. Nouira (2018). “OPTIMAL GOVERNMENT SIZE AND ECONOMIC GROWTH IN DEVELOPING AND MENA COUNTRIES: A DYNAMIC PANEL THRESHOLD ANALYSIS”. The Economic Research Forum, p59-77. DOI: 10.1080/17938120.2021.1898231
36. Nye (1967). “Corruption and Political Development: A Cost and Benefit Analysis”. American Political Science Review. DOI: /10.2307/1953254.
37. Popova, podolyakina (2014). “Pervasive Impact of Corruption on Social System and Economic Growth”. social and behavioral sciences,110, p727-737.  DOI: /10.1016/j.sbspro.2013.12.917 .
38. Ross (2001). “Does Oil Hinder Democracy?”. World politics, 53, p325-361. https://www.jstor.org/stable/25054153 (Accessed 14 April 2019).
39. Shlefer, Andrei ;Vishny, Robert W (1993). “Corruption”. The Quarterly Journal of Economics, Vol. 108, No. 3, p599-518. DOI: /10.2307/2118402 .
مطالعات حقوق انرژی
دوره 7، شماره 2
اسفند 1400
صفحه 315-336

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار